Instituti Kërkimor për Çështje Evropiane dhe të Zhvillimit (RIDEA) dhe Grupi për Hulumtim të Politikave në Ballkan (BPRG) kanë publikuar rekomandimet që janë prezantuar dje në konferencën “Skenarët e ‘Finales së Madhe’ ndërmjet Kosovës dhe Serbisë”.

Në këtë konferencë kanë marrë pjesë përfaqësuesit më të lartë të shtetit, të partive politike, ambasadorë dhe përfaqësues të shoqërisë civile.

Rekomandimet e konferencës “Skenarët e ‘finales së madhe’ ndërmjet Kosovës dhe Serbisë”:

– Kosova duhet të angazhohet për këtë dialog dhe ta shfrytëzojë këtë mundësi për të zgjidhur të gjitha çështjet dypalëshe me Serbinë, për të dëshmuar dëshirën e saj për marrëdhënie të mira fqinjësore dhe për një perspektivë progresive euroatlantike.

– Kosova duhet të kërkojë një marrëveshje të normalizimit të plotë dhe njohjes reciproke me Serbinë. Institucionet e Kosovës duhet të jenë të vetëdijshme se anëtarësimi në OKB nuk ka të ngjarë të garantohet në këto negociata, e aq më pak në formatin aktual.

– Është e këshillueshme që institucionet e Kosovës të shmangin/të mos ndjekin skenarin e parë dhe të tretë të identifikuar në këtë studim dhe përpjekja e tyre duhet të jetë e orientuar për skenarin e dytë, me preferencë për variantin e parë.

-Pavarësisht se cili skenar do të ndiqet, Qeveria e Kosovës duhet të fillojë një rishikim të marrëveshjeve ekzistuese për të përcaktuar rrugën për të siguruar zbatimin e tyre dhe të nxjerr mësime nga to për çdo negociatë të ardhshme. Procesi i shqyrtimit duhet të zhvillohet në mënyrë transparente, duhet të përfshijë të gjithë akterët kryesor institucional dhe të shoqërisë civile dhe mundësisht të përfundojë përpara se dialogu i ri të hyjë në fazën përfundimtare.

-Institucionet e Kosovës duhet të kërkojnë të ndërtojnë një konsensus më të gjerë politik dhe shoqëror dhe mbikëqyrjen e vazhdueshme parlamentare. Kjo mund të bëhet përmes tre mekanizmave: i pari mund të marrë formën e një ekipi të përbërë nga partitë dhe interesat e ndryshme politike, duke përfshirë shoqërinë civile dhe botën akademike; i dyti duhet të përbëhet nga Kuvendi i Kosovës (duke përfshirë komisionet relevante); dhe i treti një zyrë teknike dhe koordinuese në zyrën e Kryeministrit, e cila do të mbulonte zbatimin e marrëveshjeve.

– Duke pasur parasysh kohën disi të kufizuar në dispozicion përpara fillimit të fazës së re të dialogut, institucionet e Kosovës duhet të iniciojnë një proces konsultimi të gjerë politik dhe publik me qëllim të miratimit të një mandati dhe një strukture për ekipin negociues dhe platformës, gjithashtu.

– Liderët e Kosovës duhet të insistojnë që faza përfundimtare e dialogut duhet të ketë një afat kohor të qartë dhe duhet të rezultojë në një marrëveshje përfundimtare që është ligjërisht e detyrueshme dhe e jo e dykuptimtë.

– Institucionet e Kosovës duhet të sigurojnë që dialogu të mos anashkaloj aspekte të tjera të reformës institucionale (në arsim, shëndetësi, ekonomi, luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, etj.) dhe procesin e shtet-ndërtimit, të cilat duhet të vazhdojnë paralelisht me dialogun.

– Çdo marrëveshje përfundimtare duhet të diskutohet në publik dhe në Kuvend dhe të miratohet nga Kuvendi i Kosovës në përputhje me procedurat kushtetuese (me fjalë të tjera, me shumicë prej 2/3).

– Qeveria e Kosovës duhet të intensifikoj një dialog të brendshëm dhe shoqëror me serbët vendas (përfaqësuesit, udhëheqësit e komunitetit, dhe shoqërinë civile) së bashku me dialogun ndërqeveritar me Serbinë si një mënyrë për integrimin dhe fuqizimin e serbëve lokalë të Kosovës.

/Epoka e re/