Nga: Adem Grabovci

Në 19- vjetorin e rënies heroike

T’i kujtosh dhe t’i bësh publike përjetimet e së kaluarës si dhe opinionin tënd për ngjarje të caktuara historike apo dhe personalitete të veçanta, është një nga detyrat më të vështira. Është një nga detyrat më të vështira, sidomos po të kesh qenë vet pjesëmarrës i atyre ngjarjeve dhe zhvillimet politike dhe sociale, ndërkaq personi për të cilin do të shkruash dhe rrëfesh ka qenë njëri nga shokët, miqtë, bashkëveprimtarët më të veçantë të një periudhe të së kaluarës së rënd të Kosovës dhe popullit tonë. Dhe, pikërisht njëri nga këto personalitete ishte Xhemajl Fetahaj, djaloshi fjalëpakë, guximtar dhe i përkushtuar gjer në flijim për çlirimin, lirinë dhe pavarësimin e Kosovës.

Duke qenë së bashku të organizuar në një grup të fshehtë politik, i cili shtyllë bosht të veprimtarisë së tij politike kishte arritjen e statusit të Republikës për Kosovën, të drejtat njerëzore dhe lirinë kombëtare për shqiptarët, në pajtim me kërkesën gjithëpopullore të shtruar në demonstratat studentore të pranverës së vitit 1981 në Prishtinë dhe qytete tjera të Kosovës, me Xhemajlin kam pas fatin të njihem shumë herët, që në rininë tonë të hershme.

Me Xhemën, përkatësisht me veprimtarinë e tij të guximshme, dhe jo me atë direkt, si person dhe veprimtar i çështjes kombëtare, kanë pas rastin e mirë të njihen sa e sa herë qytetarët shqiptarë të Rrafshit të Dukagjinit. Kanë qenë të shumta rastet kur ata kanë mundur t’i shohin të gdhira rrugët, largpërçuesit, godinat dhe objektet e caktuara me parullat e shkruara prej tij: “Duam Republikë”; “Kosova Republikë” etj. Për pasojë, Xhemajli bie edhe në burg.

Pas mbarimit të burgut politik, pas dënimit të rëndë prej 6 vitesh të shqiptuar në vitin 1984, ku do të dallohej dhe bëhej shembull për ish të burgosurit tjerë politikë si me qëndresën në hetuesi ashtu dhe gjatë vuajtjes së dënimit, veprimtaria politike kombëtare e Xhemajl Fetahajt shënon një stad tjetër më të lartë të zhvillimit. Tani në vend të parullave të shkruara, Xhemajlin e ndeshim në organizimin dhe daljen në ballë të demonstratave popullore të vitit 1990, që kishin shpërthyer si në shumë qytete të tjera të Kosovës edhe në Pejë. Ndërkaq në demonstratën e gruas të organizuar në Pejë, së bashku me bashkëveprimtarë të tjerë, kishte për detyrë kryesore ofrimin e mbrojtjes së armatosur dhe garantimin e tërheqjes pa rënë në duar të UDB-së të bashkëveprimtareve tona.

Veprimtaria politike e Xhemajl Fetahajt në shërbim të Atdheut, kthesën vendimtare e shënon me fillimin e Aksionit të Pajtimit të Gjaqeve në shkurt të vitit 1990 në Kosovë, të cilin e kishim filluar së bashku me ish të burgosurit politikë Have Shala, Ibrahim Dreshaj, Lulëzim Etemaj dhe Myrvete Dreshaj, e që për qëllim final kishte shuarjen e gjakmarrjes dhe unifikimin e popullit tonë në përpjekjet dhe sfidat e reja në rrugëtimin tonë si popull drejt çlirimit dhe lirisë së Kosovës, duke përfshirë edhe parapërgatitjen për luftën e armatosur çlirimtare.

Dhe krahas mbështetjes së pakursyer si dhe angazhimit që Aksioni, i shndërruar shumë shpejtë në lëvizje gjithëpopullore, të arrijë suksesin e pritshëm; pajtimin dhe unifikimin e shqiptarëve të hasmëruar në mënyrë që lufta e ardhshme të mos i gjej të ndarë dhe armiqësuar mes vete, Xhemajli do të vazhdonte edhe veprimtarinë e fshehtë politike. Prandaj edhe shumë shpejt, që pas arritjes së pajtimeve të para, ku ai dha kontribut të jashtëzakonshëm, veçanërisht në shtrirjen e dorës së pajtimit në mes të Buçollëve, do të ngarkohet me detyra shtesë të karakterit ushtarak; sigurimit dhe strehimit të armatimit si dhe rekrutimit të pjesëtarëve të parë të grupeve të armatosura, me qëllimin final- përgatitjen për luftën e cila nga ne shihej hapur se ishte e pashmangshme, si mjeti më efikas dhe më se i domosdoshëm i çlirimit të vendit.

Për të mos rrezikuar veprimtarinë dhe organizimin që ishte arritur në atë kohë, meqë UDB-ja e kishte vënë në shënjestër të goditjes, Xhemajli në mënyrë të koordinuar nxirret jashtë Kosovës, për t’u vendosur në Gjermani. Rrethanat e reja jetësore dhe organizative, nuk paraqesin ndonjë vështirësi a pengesë të posaçme në përkushtimin politik atdhetarë të Xhemajl Fatahajt. Pa ngurrim dhe pa humbur kohë, ai do t’i rikthehet Lëvizjes Popullore të Kosovës, tashmë jashtë vendit, gjegjësisht organizimit dhe veprimtarisë së saj shumëdimensionale në drejtim të përshpejtimit të krijimit të rrethanave të domosdoshme, që nga resurset humane e gjer tek ato materiale, në kuadër të Fondit të Luftës “Vendlindja Thërret”, e logjistike për luftën e cila do të fillohej nga Ushtria Çlirimtare e Kosovës, drejtuar ushtarakisht dhe politikisht nga Shtabi i saj i Përgjithshëm.

Duke qenë i lindur, rritur, edukuar dhe bërë si parim jetësor dhënien e shembullit personal, Xhemajl Fetahu nuk mundi të qëndrojë kohë të gjatë fizikisht larg frontit të luftës çlirimtare në të cilin ishte hedhur Kosova dhe i gjithë Kombi ynë. Pasi që i bashkëngjitet këti fronti në Koshare, merr detyrën e komandantit të forcave komando “DELTA”, ku do të dallohet për rolin e fuqishëm dhe tejet të rëndësishëm në riorganizimin dhe ripozicionimin e këtyre forcave në funksion të mbarëvajtjes së luftimeve të UÇK-së.

Gjithashtu e vlen për t’u theksuar patjetër se Xhemajli shquhej për afrinë e tij me bashkëluftëtarë, prandaj e gëzonte besimin e tyre të paluhatshëm si dhe ju shërbente si burim frymëzimi dhe ua shtonte kurajën për t’u përballur edhe më guximshëm, më me vendosmëri dhe përkushtim me forcat armike.
Duke konfirmuar bindjen dhe orientimin e tij politik kombëtar, se liria e Kosovës dhe popullit shqiptar nuk mund të fitohej pa sakrifica dhe flijim, Xhema bie heroikisht në altarin e lirisë më 31 maj 1999 në pozicionet luftarake të C/2-shit, pas një serie ballafaqimesh luftarake të pandalshme në mes të UÇK-së dhe forcave armike serbe, për të fituar pavdekësinë në kujtesën e bashkëluftëtarëve, miqve, shokëve dhe mbarë Kombit.