Të dashur qytetarë të Kosovës,

“Drejtësia e vonuar është drejtësi e mohuar.”

Kjo nuk është vetëm një slogan—është një realitet i dhimbshëm që ju e keni përjetuar prej vitesh.

Që drejtësia të ketë kuptim, ajo duhet të ketë legjitimitet. Duhet të jetë e bazuar në parimet e ligjit, qëndrueshmërisë dhe pavarësisë institucionale. Gjykatat, ligjet dhe profesionistët e drejtësisë duhet të veprojnë në mënyrë të paanshme dhe profesionale. Pa këtë, drejtësia bëhet një performancë—selektive, simbolike ose edhe më keq, e manipuluar politikisht.

Kur politikanët përkulen drejtësisë për t’i shërbyer narrativave të tyre, kur institucionet ndihen të detyruara të japin rezultate të përshtatshme, proceset gjyqësore rrezikojnë të kthehen në gjyqe spektakli. Dhe drejtësia, në vend që të jetë një mjet për të vërtetën, bëhet një mjet për pushtet.

Në vitin 2020, udhëheqësit tuaj të luftës shkuan vullnetarisht në Hagë, duke besuar—siç besuat edhe ju—se drejtësia do të ishte e shpejtë, transparente dhe e drejtë. Ata besuan se procesi në Dhomat e Specializuara të Kosovës (DHSK) do të pasqyronte parimet që ata luftuan për t’i mbrojtur: llogaridhënie, dinjitet dhe të vërtetën.

Ata gabuan.

Pesë vite më vonë, ata mbeten të ndaluar. Pa një vendim. Pa një përmbyllje. Ajo që u premtua si një proces ligjor i paanshëm është shndërruar në një pritje të gjatë dhe të dhimbshme.

Mos harrojmë: të njëjtët udhëheqës që sot janë të akuzuar nga DHSK, ishin ata që ndihmuan në krijimin e saj. E bënë këtë duke e ditur rrezikun—duke e ditur që një ditë mund të përdorej kundër tyre dhe kundër të gjithë atyre që luftuan për lirinë e Kosovës gjatë luftës së viteve 1998–1999. Por ata e mbështetën gjithsesi—sepse besonin në drejtësinë e kauzës së tyre.

Ata besonin se lufta që zhvilluan ishte e drejtë, mbrojtëse dhe e mbështetur në të drejtën ndërkombëtare. Besonin se gjykatat ndërkombëtare mund të dallonin një agresor nga një mbrojtës. Besonin se institucionet e krijuara për të mbrojtur të drejtat e njeriut do të vepronin pa paragjykim.

Dhe pas luftës, udhëheqësit e Kosovës e forcuan këtë besim. Ata punuan me SHBA-në, Mbretërinë e Bashkuar, BE-në dhe botën demokratike për të ndërtuar një shtet të ri—të bazuar në drejtësi dhe demokraci. Ata e vendosën besimin e tyre në rendin liberal ndërkombëtar, duke dëshiruar të dëshmonin se Kosova mund të ishte një partnere e përgjegjshme dhe e përkushtuar.

Por ky rend global po ndryshon.

Realpolitika ka zëvendësuar parimin. Interesat strategjike tani dominojnë ndaj llogaridhënies. Dhomat e Specializuara vazhdojnë të funksionojnë—por jashtë vëmendjes globale, të errësuara nga konflikte më të reja dhe prioritete të ndryshuara.

Sot, ne i rezistojmë kësaj heshtjeje.

Ne kundërshtojmë harresën.

Ne themi, qartë dhe me vendosmëri: Kosova ka rëndësi.

Për fuqitë globale, Kosova mund të mos jetë më në krye të lajmeve. Por për popullin e Kosovës, kjo nuk është politikë—kjo është personale. Ka të bëjë me shtëpinë tuaj, me historinë tuaj dhe me të ardhmen tuaj.

Ju luftuat me përkushtim për pavarësinë tuaj. Sot, ju luftoni për të treguar botës se Kosova qëndron për paqe, për mirëqenie dhe për drejtësi për të gjithë qytetarët e saj.

Po—drejtësia është përparësi.

Edhe paqja është përparësi.

Edhe dinjiteti juaj është përparësi.

Por Kosova nuk është një kompromis politik.

Kosova nuk është një gjest simbolik.

Kosova është një shtet sovran—një komb i njerëzve të guximshëm, të qëndrueshëm dhe demokratikë që vazhdojnë të besojnë në drejtësi, edhe kur bota kthen shikimin anash.

Dhe kështu, sot, themi me qartësi të palëkundur:

Drejtësia jo vetëm duhet të bëhet—por edhe të shihet që po bëhet.

Ajo duhet të ofrohet pa vonesa, paanshmërisht dhe me respekt të plotë për ata që sakrifikuan për liri.

Populli i Kosovës meriton as më pak e as më shumë.

Dr. Nevenka Tromp është ish- hetuese në Tribunalin e Hagës për krimet e luftës në ish-Jugosllavi në rastin e Sllobodan Millosheviqit.