Shkruan: Prof. Dr. Fejzulla BERISHA

Lufta e Çlirimit të Kosovës (1998-1999) përbën një nga ngjarjet më vendimtare për vetëvendosjen dhe mbrojtjen e të drejtave themelore të shqiptarëve në Ballkan.
Regjimi i Millosheviqit zhvilloi një politikë të dhunshme dhe sistematike, përfshirë pastrime etnike, masakra, dhunë seksuale dhe shkatërrim të pasurive private. Popullata civile shqiptare u ekspozua ndaj terrorit të regjimit, duke shkaktuar një krizë humanitare dhe një urgjencë ndërkombëtare për mbrojtje.
Çlirimtarët e Kosovës, të përfaqësuar kryesisht nga Ushtria Çlirimtare e Kosovës (UÇK), vepruan për mbrojtjen e popullatës civile dhe të të drejtës për vetëvendosje. Veprimet e tyre shpesh kanë qenë të koordinuara me standardet e së drejtës humanitare ndërkombëtare, duke synuar minimizimin e viktimave civile dhe ruajtjen e rendit gjatë konfliktit.

Analizë e aktakuzave dhe instrumentalisë politike

Aktakuzat në Hagë ndaj çlirimtarëve të Kosovës shpesh pasqyrojnë narrative të imponuara nga pushteti serb dhe propagandë ruse. Paditë e regjimit të Millosheviqit dhe lobimet e vazhdueshme diplomatike kanë krijuar një kornizë ku veprimet e UÇK-së paraqiten jashtë kontekstit historik dhe humanitar. Ky instrumentalizim i drejtësisë për qëllime politike deformon kuptimin e aktakuzave dhe minimizon krimet e regjimit serb.
Argumenti kryesor është se kur drejtësia ndërkombëtare interpretohet duke u bazuar mbi narrative politike, ajo humb objektivitetin dhe kredibilitetin e saj. Analiza e aktakuzave tregon se shpesh mungon referimi ndaj kontekstit të dhunës sistematike serbe dhe pastrimeve etnike, duke krijuar një pasqyrë të njëanshme.

Dimensioni politik dhe ndikimet ndërkombëtare

Proceset gjyqësore nuk zhvillohen në një vakum juridik; ato janë të ndikuara nga politika rajonale dhe globale. Narrative të imponuara nga Serbia dhe mbështetja propagandistike e Rusisë kanë pasur ndikim të drejtpërdrejtë në mënyrën se si interpretohen veprimet e çlirimtarëve shqiptarë. Ky dimension politik ka pasoja të mëdha: cenon besueshmërinë e drejtësisë ndërkombëtare, ndikon në memorien historike, dhe krijon një perceptim të deformuar të historisë në publikun ndërkombëtar.
Për më tepër, përdorimi i drejtësisë si instrument politik ka efekt diplomatik: ai ndikon në njohjen ndërkombëtare të Kosovës, në marrëdhëniet rajonale dhe në procesin e pajtimit midis palëve. Kur drejtësia instrumentalizohet, ajo bëhet vegël e politikave destabilizuese dhe minon proceset e dialogut rajonal.

Krahasime ndërkombëtare dhe precedentë ligjorë

Në tribunalet ndërkombëtare për Ruandën, Sierra Leone dhe ish-Jugosllavinë, vërehet se kur ekziston interes politik, drejtësia shpesh interpretohet sipas nevojave të fuqive ndërkombëtare dhe jo vetëm sipas ligjit. Për çlirimtarët e Kosovës, kjo ka krijuar precedent shqetësues, duke cenuar integritetin dhe objektivitetin e drejtësisë ndërkombëtare dhe duke rrezikuar kredibilitetin e institucioneve ndërkombëtare.

Pasojat mbi drejtësinë dhe memorien historike

Cenimi i integritetit të drejtësisë ndërkombëtare; Shkëputja e perceptimit të drejtësisë nga publiku ndërkombëtar; Dëmtimi i moralit dhe memories historike të shqiptarëve; Rritja e tensioneve politike dhe destabilizimi i dialogut rajonal; Manipulimi i narrativeve historike për përfitime politike.

Argumentim dhe ilustrime konkrete

Shumë aktakuzë në Hagë përqendrohen në veprime të caktuara të individëve të UÇK-së, duke i nxjerrë ato nga konteksti i përgjithshëm të luftës kundër agresionit serb. Në raportet ndërkombëtare për krimet e Millosheviqit dhe forcave serbe, evidentohet dhuna sistematike kundër civilëve shqiptarë, që shpesh minimizohet në aktakuzat ndaj çlirimtarëve.
Narrative propagandistike ruse dhe serbe kanë tentuar të stigmatizojnë luftëtarët shqiptarë, duke influencuar perceptimin e aktakuzave në nivel ndërkombëtar.
Për rivendosjen e besimit dhe kredibilitetit të drejtësisë ndërkombëtare, institucionet e Hagës duhet të:
Sigurojnë trajtim objektiv dhe paanshëm të çdo aktakuze; Marrin parasysh kontekstin historik dhe humanitar të veprimeve të çlirimtarëve; Distancohen nga çdo ndikim politik apo propagandistik; Komunikojnë me transparencë me publikun ndërkombëtar; Respektojnë plotësisht të drejtat dhe dinjitetin e individëve të përfshirë në luftën për çlirimin e Kosovës.
Vetëm një qasje e tillë mund të garantojë që drejtësia ndërkombëtare të mos përdoret si instrument politik dhe të mbrojë parimet universale të ligjit, të drejtës humanitare dhe të të drejtave të njeriut. Çlirimtarët e Kosovës meritojnë trajtim të drejtë, të paanshëm dhe të respektueshëm, në përputhje me parimet më të larta të drejtës ndërkombëtare.