Shkruan: Dr. sc. Erzen Gjonbalaj, turizmolog,

Arsyeja për këtë tekst është një program i transmetuar në TV Klan në programin “Shoqet” i cili ishte mjaft interesant në karakter sepse prekte një fenomen mjaft aktual dhe të cilit nuk i është dhënë shumë rëndësi, mund të thuhet vetëm se kishte vetëm akuza ndaj këtij fenomeni deri me tani. Pjesa e parë e programit iu kushtua “Moteleve” të cilat janë më të shpërndara në qendra dhe përgjatë rrugëve në Kosovë. Të ftuarat e programit ishin shumë interesante sepse prekën diçka të gjerë dhe dhanë disa zgjidhje dhe studiuan shumë çështje të ndjeshme në këtë fenomen të kësaj industrie.

Gjithashtu, një fakt që më detyroi të bëja një deklaratë është se një zonje bëri identifikimin e këtyre aktiviteteve si turizëm seksual, gjë që në të paktën nuk është e vërtetë.

Këto lloje motelesh përfaqësojnë një specialitet në industrinë e hotelerisë dhe përfaqësojnë një lloj unik shërbimi që vendet fqinje mund ta ëndërrojnë vetëm. Për mua, këto motele përfaqësojnë një markë të vërtetë në industrinë e hotelerisë me të cilën Kosova mund të njihet në shkallë globale. Shpikësi i parë i një gjëje të tillë bëri një vepër të vërtetë sepse u mundësoi shumë dashamirësve të një gjëje anësore të shijonin intimitet, ambiente romantike, larg zhurmës dhe vëmendjes apo frikës se mos viheshin re në përmbushjen e nevojave themelore dhe parësore. Shumica e këtyre moteleve janë të tipit të hapur dhe dyert e tyre janë gjithmonë të hapura si për kuriozët ashtu edhe për autoritetet që janë të detyruara të monitorojnë shërbime të tilla që janë gjithmonë nën vëzhgimin e publikut të gjerë, i cili në shumicën e rasteve është i prirur vetëm ndaj akuzave, duke mos ditur se vizitorët gjithashtu u drejtohen këtyre ambienteve për të përjetuar “qiellin e shtatë”.

Sekuenca e shpjegimeve të këtij fenomeni ishte shumë interesante dhe tërheqëse, duke filluar me moralin, vdekjen e burrave të moshuar në këto ambiente, arsyet pse çiftet vendosin për këtë “parajsë qiellore”, kohën (terminet) kur është fluksi më i madh i “njerëzve të pasur seksualisht” për të përmbushur nevojat themelore jetesore (nevojat seksuale) dhe jo për t’i lënë ato të presin, lëshimet në të dhënat e vizitorëve, nëse duhet të jenë më të rreptë në të dhënat e vizitorëve, etj.

Të ftuarat në studio përmendën edhe një fenomen që lidhet me këtë aktivitet, që është fluksi në rritje i “bukurosheve karamell”  nga Amerika e Jugut të cilat janë gjithnjë e më të pranishme në cepat ku mund të joshen ata që janë të interesuar të përmbushin dëshirat e tyre seksuale-erotike. Ato ndoshta nuk kanë ardhur për të punuar në ferma pulash ose për të trashur viça, por përkundrazi për të plotësuar dhe forcuar ofertën seksuale të njerëzve ambiciozë që kanë nevojë për përmbushje seksuale. Ekziston një proverb kushtuar prostitutave që thotë: nuk do të kishte kurrë prostituta nëse nuk do të kishte nevojë për to.

Zonjat  e ftuara dhe  veçanërisht znj. Edlira Qefalija Zeka, në një mënyrë aq të qetë dhe bindëse paraqitnin një kënaqësi t’i dëgjoja ato për këtë fenomen.

Lind pyetja: a mbizotëron morali apo amoraliteti në këtë industri, mendimi im është se mbizotëron morali.  Pse?  Sepse këto ambiente janë të tipit të hapur dhe në to realizohen ato aktivitete që më parë kryheshin në zyra, në parqe, në bodrume, në klasa, në makina, pra ato ruajnë aksesin publik në vendet ku dikur zhvilloheshin këto aktivitete.

Gjithashtu, një pikë e rëndësishme që u studiua ishte vdekja e njerëzve, veçanërisht burrave, në këto ambiente. Përveç ankesave dhe keqardhjeve për rastet, ato nuk deklaruan arsyet që i motivuan këta njerëz të pafat qe rrumbullakosnin ëmbëlsisht udhëtimin e tyre të fundit të  jetës. Në turizëm, ka raste kur njerëz të caktuar vendosin për udhëtimin e tyre të veçantë dhe të fundit , ku përfundojnë duke vdekur, sigurisht, me  eutanazi. Por arsyeja e vdekjes në këtë mënyrë, për shembull, vdekja në dhomat e moteleve, nuk ka të bëjë fare me diçka të tillë. Institucionet shëndetësore dhe media duhet t’u kushtojnë më shumë kohë këtyre rasteve dhe permes dërgimi  te mesazheve dhe sinjaleve edukative të paralajmërojnë këto kategori se “çdo gjë e tepërt” çon në një rezultat të keq pra me pasoja fatale.

Znj. Edlira Qefalija Zeka tregoi me aq elegancë oraret kur këto ambiente vizitohen më së shpeshti, sipas saj, në mëngjes në orën 7:30 dhe gjatë pushimit, që është ora 12 e më tej. Kjo deklaratë ilustrohet më së miri nga një video paraqitje humoristike “Hamidija dhe Shyhreti – Doktori”,  kur ajo i rrëfen mjekut për “ incidentin” e mëngjesit me fqinjin që e çon në punë dhe për arsyen e vonesës së saj në mëngjes, ajo duhet të kënaqë edhe shefin e saj, gjë që ajo supozon se do të ndodhë gjatë pushimit (nga ora 12 e tutje). Kjo do të thotë që motelet jo vetëm që ofrojnë mundësinë e kënaqësisë, por edhe mbrojnë hapësirat publike dhe kështu mbrojnë intimitetin e personave të përfshirë në “gjërat e ëmbla”.

Pse nuk mund të identifikohen këto aktivitete si turizëm seksual? Meqenëse këto aktivitete kryhen në një kohë të shkurtër dhe në shumicën e rasteve janë të përfshirë  popullsia vendase dhe në këtë formë nuk përputhen me teoritë e turizmit më së paku me definimin e turizmit seksual.

Për kuriozët:

Turizmi seksual është forma më e vjetër e lëvizjes turistike. i cili u zhvillua me shekuj para teorisë shkencore të turizmit

Nuk ka të dhëna apo prova që mund të na tregojnë se kur ka ekzistuar realisht turizmi seksual, por duke analizuar historinë e seksualitetit mund të arrijmë në përfundime të caktuara.

Të udhëtosh për hir të çlirimit të dëshirave erotike është më e vjetër se koncepti i turizmit. Reklama e parë e bërë ndonjëherë mbahet edhe sot në Efes. Është e gdhendur në gur. Në shenjën kryesore të rrugës. Ai vizatim tregon qartë se çfarë shërbimi reklamohet dhe me çfarë çmimi. Shërbimi ishte i natyrës erotike. Pra, kur kalorësit e kryqëzatave pushtuan Rodosin në Mesjetë dhe e kthyen këtë port të shthurur në një qytet model të krishterë, hapi i tyre i parë ishte ndalimi i ofrimit të shërbimeve erotike dhe vendosja e një gjobe per  prostitutat.  Kronikat tregojnë se njerëzit udhëtonin nga Rodosi në Kos aty pranë për të shijuar bukuritë e masazhit mesdhetar. Efesi tani është vetëm një “gërmadhë” dhe në Turqi është e ndaluar të ofrohet ndonjë shërbim erotik, me përjashtim të masazheve me shkumë..

Organizata Botërore e Turizmit e përkufizon turizmin seksual si “udhëtim i organizuar brenda sektorit turistik ose jashtë sektorit dhe me përdorimin e strukturave dhe rrjeteve të tij me qëllimin kryesor arritjen e një marrëdhënie seksuale tregtare midis turistit dhe popullatës lokale në destinacion (OBT 1995). Vetë përkufizimi i “turizmit seksual” është në përmbajtjen e tij i diskutueshëm sepse në turizëm seksual dominon kërkimi i përvojave erotike por jo edhe për seksin në funksion të riprodhimit.

Me respektin  për të ftuarat dhe redaktoren e emisionit që gjetën dhe shqyrtuan ndoshta një çështje  interesante dhe tërheqëse që preku thelbin e një fenomeni që lehtësisht mund të konsiderohet një markë e vërtetë në industrinë e mikpritjes e cila  ka çliruar shumë zona të ndjeshme si sallat e mbledhjeve, zyrat, tualetet, cepat pranë ndërtesave, parqet etj. dhe i ka pastruar ato nga imoraliteti. Me përgjegjësi, mund të thuhet se ky lloj shërbimi është kryesisht i lirë nga imoraliteti, siç dinë disa njerëz t’i etiketojnë ato. Aktivitetet në këto objekte nuk janë lidhura me turizmin seksual , por duhet bërë ndonjë përjashtim.

Dhe së fundmi,  mirënjohje dhe falënderime të përjetshme për të gjithë ata heronj që sakrifikuan veten dhe si rezultat  është ajo që festojmëne ne  sot si  dhe që mundesuan krahas veprimtarive tjera edhe  lulëzimin e kësaj industrie të veçantë që u ka mundësuar të gjithëve pa përjashtim të shijojnë “ëmbëlsira të shijshme” në ambiente luksoze me çmime të përballueshme dhe të mos kenë frikë se dikush do t’i zbulojë.

Autori  është studiues i turizmit erotik dhe turizmit në zonat rurale