Fondi më i madh i pasurisë në botë ka përjashtuar Caterpillar, prodhuesin e pajisjeve të ndërtimit, për shkak të përdorimit të buldozerëve të tij nga Izraeli për të shkatërruar pronën palestineze në Gaza dhe Bregun Perëndimor.

Fondi prej 2 trilion dollarësh (1.5 trilion paund) i Norvegjisë tha të hënën se kishte përjashtuar Caterpillar dhe pesë grupe bankare izraelite për arsye etike.

Ndërsa fondi tashmë ka përjashtuar më shumë se 20 kompani izraelite këtë vit, Caterpillar është kompania e parë e madhe amerikane që hiqet përmes shqyrtimit të vazhdueshëm të fondit të pasurisë për të siguruar që investimet e saj nuk kontribuojnë në shkelje të ligjit ndërkombëtar.

“Nuk ka dyshim se produktet e Caterpillar po përdoren për të kryer shkelje të gjera dhe sistematike të ligjit ndërkombëtar humanitar”, tha këshilli i pavarur i fondit për etikën.

Ai shtoi se makineria “po përdorej nga autoritetet izraelite në shkatërrimin e paligjshëm të përhapur të pronës palestineze”.

Shkeljet po ndodhnin në Gaza dhe Bregun Perëndimor, tha këshilli, duke shtuar se “kompania gjithashtu nuk ka zbatuar asnjë masë për të parandaluar një përdorim të tillë”.

“Ndërsa dërgesat e makinerive përkatëse në Izrael tani janë gati të rifillojnë, këshilli konsideron se ekziston një rrezik i papranueshëm që Caterpillar po kontribuon në shkelje serioze të të drejtave të individëve në situata lufte ose konflikti”, tha ai.

Fondi tha se nuk i kishte vlerësuar në mënyrë të pavarur të gjitha aspektet e rekomandimeve, por i kishte gjetur ato mjaftueshëm të bazuara se kriteret për përjashtim janë përmbushur.

Më parë këtë muaj, bordi ekzekutiv i Norges Bank, i cili menaxhon fondin, tha se kishte vendosur të përjashtonte gjashtë kompani me lidhje me Bregun Perëndimor dhe Gazën, dhe do t’i emëronte ato pasi të kishte përfunduar shitjen e aksioneve të saj.

Norges Bank Investment Management (NBIM) mbante 2.1 miliardë dollarë (1.6 miliardë paund) aksione në Caterpillar, rreth 1.2% të të gjitha aksioneve të emetuara, që nga 30 qershori, gjë që e bëri atë aksionarin e tetë më të madh të kompanisë.

Fondi përjashtoi gjithashtu Bankën e Parë Ndërkombëtare të Izraelit, Bankën Leumi Le-Israel, Mizrahi Tefahot Bank, Fibi Holdings dhe Bankën Hapoalim, për shkak të financimit të aktiviteteve të ndërtimit nga pesë bankat “që kontribuojnë në mirëmbajtjen e vendbanimeve izraelite”, tha këshilli në rekomandimin e tij.

Fondi tha se gjashtë grupet po përjashtoheshin “për shkak të një rreziku të papranueshëm që kompanitë të kontribuojnë në shkelje serioze të të drejtave të individëve në situata lufte dhe konflikti”.

Vlera totale e shitjeve të kapitalit që po bëhen nga fondi është afër 3 miliardë dollarëve.

Vitin e kaluar, gjykata e lartë e Kombeve të Bashkuara zbuloi se vendbanimet izraelite të ndërtuara në territorin e pushtuar në vitin 1967 ishin të paligjshme, një vendim që Izraeli e quajti “thelbësisht të gabuar”, duke përmendur lidhje historike dhe biblike me tokën.

NBIM, e cila zotëron rreth 1.5% të aksioneve të listuara në botë, vepron sipas një mandati të vendosur nga parlamenti i Norvegjisë me udhëzime etike.

Këshillohet nga një këshill i jashtëm etik, një organ publik i ngritur nga Ministria e Financave e Norvegjisë, i cili vlerëson rregullisht portofolin e tij të zotërimeve dhe rekomandon kompani për vëzhgim ose përjashtim.