Koloneli britanik Edward Toms, i cili ka vdekur në moshën 102-vjeçare, pati një karrierë aventureske gjatë kohës së luftës.

E gjithë kjo, duke shërbyer në mënyra të ndryshme me Regjimentin e Mbështetjes së Bastisjes (RSR).

RSR-ja ishte një regjiment i Ushtrisë Britanike që u krijua në mesin e vitit 1943 për të mbështetur forcat bastisëse që vepronin gjatë Luftës së Dytë Botërore në Shqipëri, ish-Jugosllavi, Greqi dhe ishuj të ndryshëm në detin Egje.

Në mesin e vitit 1944, u vendos që trupat britanike të përpiqeshin të nxisnin partizanët shqiptarë për të sulmuar forcat gjermane kur ato tërhiqeshin nga Greqia.

Në korrik, Toms, i cili ishte stërvitur me mortaja dhe armë kundërtanke, ishte në Itali duke komanduar një trupë mortajash të RSR-së.

Plani ishte që të vendoseshin dy komando në një sulm në vijën bregdetare shqiptare të mbështetur nga njerëz nga RSR-ja, Këmbësoria e Lehtë e Malësisë dhe të shtëna me armë nga shkatërruesit e Marinës Mbretërore.

Mbrëmjen e 28 korrikut, forca lundroi nga Monopoli, në jug-lindje të Bari-t.

Zbarkimi katër milje në jug të Spilles me mjetin e këmbësorisë ishte i pakundërshtuar, por qentë që lehnin lajmëruan garnizonin dhe sulmi kryesor ra nën zjarr të fortë nga mitralozat, artileria dhe raketat e shumta.

Toms ishte i armatosur me një pistoletë gjermane Schmeisser.

Trupat e tij kishin një shënjestër zjarri të zgjedhur mirë dhe mortajat e tyre 4.2 inç përdorën çdo raund municioni që posedonin për të ofruar mbështetje shumë efektive.

Pas sulmit në mbështetje të dy komandove në Spille, në shtator 1944 ai veproi edhe si ndërlidhës i RSR-së me komandantin e Forcës në një sulm të dytë të madh komando në bregdetin shqiptar, këtë herë me objekt kapjen e Sarandës, një port përmes të cilit njësitë gjermane po tërhiqeshin.

Në nëntor, ai u plagos në aksion në Shqipëri dhe u rikthye sërish në spitalin ushtarak të Bari-t.

Kush ishte Edward Toms?

Edward Toms lindi më 10 dhjetor 1920 në Plymouth. Babai dhe gjyshi i tij kishin shërbyer në Marinën Mbretërore.

Në shpërthimin e Luftës së Dytë Botërore, ai po stërvitej si nxënës i inxhinierisë elektrike në RN Dockyard në Devonport, ku punoi në anijet kapitale Glorious dhe Hood.

Plymouth u bombardua keq dhe ai u trondit ende i padëmtuar nga bombat që shkatërruan zyrën e vizatimit në të cilën ai punonte.

Në vitin 1941, ai u regjistrua si ushtar në Regjimentin e Tankeve Mbretërore (RTR) dhe, pasi përfundoi trajnimin e tij bazë në Trupat e blinduara Mbretërore, Kampi Bovington, Dorset, ai hipi në një anije trupash për në Egjipt.

Ai u bashkua me një trupë plotësisht të trajnuar të ish-ushtarëve të RTR-së dhe pa veprim në shkretëtirën perëndimore si një operator radio në tankun Sherman të komandantit të skuadronit të tij.

Toms mori pjesë në Betejën e El Alamein-it në tetor 1942 si pjesë e Skuadronit B, Hussarët e 3-të.

Tanku i tij u dogj nga predha ajrore të armikut. Toms u hodh jashtë me flokët dhe këmishën e tij të ndezur.

Ai i injektoi vetes morfinë dhe u dërgua në një post të ndihmës së regjimentit.

Pasi u shërua në një spital ushtarak në Kajro, në dhjetor ai u transferua në Latifiya, Irak, ku iu bashkua 2 RTR-së si pjesë e Paiforce (Komanda Persia dhe Iraku).

Një idil 9-mujor që e çoi njësinë e tij në Aleppo dhe Luginën Bekaa në Liban mori fund me postimin e tij në një kurs oficerësh këmbësorie në Sarafand, Palestinë.

Ai u ngarkua në Seaforth Highlanders në fillim të vitit 1944, por u plagos brenda disa orësh pasi mbërriti në plazhin e Anzios.

Toms nuk u bashkua kurrë me Batalionin e 6-të, i cili kishte marrë humbje të mëdha në Siçili dhe në lumin Garigliano dhe ishte tërhequr në Palestinë.

Ai u shërua në Spitalin e Përgjithshëm 98 në Bari, në bregun lindor të Italisë dhe doli vullnetar për SAS-in.

Kur mbaroi lufta në Evropë, ai shërbeu për një kohë të shkurtër me Forcën 136, dega e largët lindore e SOE-s, me bazë në Kandy, Ceylon (tani Sri Lanka).

Ai vazhdoi një karrierë ushtarake të pasluftës, duke parë shërbimin në Britani, Gjermani, Egjipt, Qipro dhe Gjibraltar dhe duke u ngritur në gradën e kolonelit.

Marrë dhe përshtatur nga “Telegraph” për Albanian Post.