Shkencëtarët thonë se kanë zbuluar një ngjyrë të re që është parë vetëm nga pesë njerëz në botë, e quajtur ‘olo’.

Ngjyra, që thuhet se është një nuancë e ngopur blu-jeshile, nuk mund të shihet me sy të lirë pa ndihmën e stimulimit me lazer, i cili shkencëtarët pretendojnë se mund t’i bëjë njerëzit të shohin përtej gamës normale të perceptimit të ngjyrave.

Hulumtuesit zhvilluan teknikën e Sistemit të Vizionit Oz, të emëruar në homazh të syzeve me nuancë të gjelbër që njerëzit në Qytetin e Smeraldit mbajnë në ‘Magjistarin e Ozit’, për të zbuluar ngjyrën e re në një studim, të botuar në revistën Science Advances.

Grupi zbuloi se kur sinjalet e lazerit Oz “dridhen” qëllimisht vetëm me disa mikronë (një e milionta e një metri), subjektet perceptojnë ngjyrën natyrale të lazerit stimulues.

Kur këto mikrodoza të njëjta Oz jepen me saktësi, subjektet mund të detyrohen të perceptojnë ngjyra të ndryshme të ylberit, ngjyra të papara përtej gamës natyrore njerëzore dhe imazhe si “vija të kuqe vezulluese” ose “pika rrotulluese në një sfond olo”.

“Ne parashikuam që në fillim se do të dukej si një sinjal ngjyre i paparë, por nuk e dinim se çfarë do të bënte truri me të”, tha Ren Ng, një inxhinier elektrik në Universitetin e Kalifornisë, Berkeley.

Prof. Ng, i cili ishte një nga pesë personat që morën pjesë në eksperiment, i tha programit Today të BBC Radio 4 se olo ishte “më e ngopur se çdo ngjyrë që mund të shihni në botën reale”.

“Le të themi se ju shkoni gjithë jetën tuaj dhe shihni vetëm rozë, rozë të bebeve, një rozë pastel”, tha ai.

“Dhe pastaj një ditë shkoni në zyrë dhe dikush ka veshur një këmishë, dhe është roza më intensive që keni parë ndonjëherë, dhe ata thonë se është një ngjyrë e re dhe ne e quajmë të kuqe.”

Gjatë studimit, lazeri Oz stimuloi vetëm konet M në retinat e syrit, “të cilat në parim do të dërgonin një sinjal ngjyre në tru që nuk ndodh kurrë në shikimin natyror”.

Për të verifikuar ngjyrën e vëzhguar gjatë eksperimentit, secili pjesëmarrës rregulloi një numërues ngjyrash të kontrollueshëm derisa të përputhej me ngjyrën olo.

Ngjyrës iu dha emri ‘olo’ për një arsye, pasi tregon binarin 010, duke treguar se midis koneve L, M dhe S, vetëm konet M janë të ndezura.

Në dokument shkruhej: “Ne e quajmë këtë ngjyrë të re ‘olo’. Subjektet raportojnë se olo në sistemin tonë prototip duket blu-jeshile me ngopje të madhe, kur shihet në krahasim me një sfond gri neutral.

“Subjektet zbulojnë se duhet ta çngopin olo-n duke shtuar dritë të bardhë përpara se të arrijnë një përputhje ngjyre me dritën më të afërt monokromatike, e cila shtrihet në kufirin e gamës, provë e qartë se olo shtrihet përtej gamës.”

Por gjetjet janë kundërshtuar nga ekspertë të tjerë.

“Nuk është një ngjyrë e re”, tha John Barbur, një shkencëtar i shikimit në City St George’s, Universiteti i Londrës, i cili tha se hulumtimi kishte “vlerë të kufizuar”.

“Është një jeshile më e ngopur që mund të prodhohet vetëm në një subjekt me mekanizëm normal kromatik të kuq-jeshile kur inputi i vetëm vjen nga konet M.”

Oz teorikisht mund të përdoret për ekranet e përditshme me ngjyra, si ato në ekranin e televizorit ose telefonit tuaj – por ky aplikim duket shumë i pamundur, tha bashkë-autori i parë James Fong, një student doktorature në shkenca kompjuterike në Universitetin e Kalifornisë, Berkeley.