Shkruan: Hisen Berisha

Dëshmia e paraqitur nga gjenerali Wesley Clark në Dhomat e Specializuara është pa dyshim një nga momentet më të rëndësishme të këtij procesi, një moment që, nëse vlerësohet drejt, ka potencial të transformojë vetë natyrën e akuzës dhe të vendosë standardin e munguar të drejtësisë së vërtetë. Kjo dëshmi nuk është vetëm një mbështetje politike apo historike; ajo është fakt juridik me peshë në procedurë, një gur prove që duhet të matet brenda standardeve të së drejtës ndërkombëtare dhe që ekspozon boshllëqet e ndërtimit akuzues të prokurorisë.
Wesley Clark nuk është dëshmitar i zakonshëm. Ai përfaqëson autoritetin më të lartë ndërkombëtar që ka pasur qasje direkte, institucionale dhe operacionale në zhvillimet që lidhen me Kosovën, strukturat ushtarake ndërkombëtare dhe marrëdhëniet me liderët politikë të kohës së luftës. Dëshmia e tij, e depozituar fillimisht me shkrim dhe tashmë e shpjeguar para trupit gjykues, i ofron gjykatës një analizë të pavarur, profesioniste dhe të çliruar nga narrativat e përpunuara që shpesh kanë deformuar kontekstin e UÇK-së.
Pesha e kësaj dëshmie qëndron në tri dimensione themelore:
1. Rrëzimi i tezës së “komandës absolute”
Clark ka sqaruar se liderët kryesorë të UÇK-së nuk kanë pasur dhe nuk mund të kishin kontroll operacional total mbi çdo njësi në terren, as përgjegjësi vertikale për çdo akt individual të ndarë nga linja e kufizuar e komandimit. Kjo bie ndesh me themelet e akuzës, e cila mbështetet në një teori të përgjegjësisë kolektive dhe të komandimit që është më shumë ndërtim hipotetik sesa fakt juridik.
Kjo dëshmi e dobëson jo vetëm interpretimin e prokurorisë, por edhe kredibilitetin e strukturës së aktakuzës, e cila kërkon të imponojë një realitet ushtarak që nuk ka ekzistuar.
2. Kthimi i kontekstit ndërkombëtar në sallën e gjyqit
Për herë të parë pas shumë vitesh, në sallë hyri faktori që ka munguar më shumë: konteksti i vërtetë ndërkombëtar i luftës, i marrëdhënieve me NATO-n, i koordinimit ndërkombëtar dhe i natyrës së UÇK-së si forcë që bashkëpunonte me strukturat perëndimore. Clark e vendos këtë proces në një linjë të drejtë faktike që nuk mund të anashkalohet pa cenuar integritetin juridik të trupit gjykues.
Kjo e rikthen narrativën e luftës së Kosovës në dimensionin që realisht ka ekzistuar, jo në atë të përpunuar për qëllime akuzimi.
3. Delegjitimimi procedural i dëshmive të prokurorisë
Dëshmia e Clark ndikon drejtpërdrejt në peshën juridike të shumë dëshmive të prokurorisë që janë ndërtuar mbi perceptime subjektive, interpretime të vonshme ose rrëfime të tronditura nga trauma, por të shkëputura nga realiteti ushtarak dhe politik i asaj kohe. Kur një figurë me peshë ndërkombëtare vërteton kufijtë realë të komandimit, dinamikën e terrenit dhe natyrën e kontakteve me komunitetin ndërkombëtar, atëherë dëshmi të dobëta, të paqëndrueshme dhe shpesh fyese ndaj luftës dhe udhëheqjes së UÇK-së humbin vlerë juridike.
Në këtë kuptim, dëshmia e Clark nuk është thjesht mbështetje morale; ajo është kundërprovë e strukturuar, që e detyron gjykatën të rishikojë vlerësimin e provave të prokurorisë brenda një kornize të vërtetë logjike dhe juridike.
Kjo është një dëshmi që i kthen drejtësisë baraspeshën që ia kan shkajtuar pretendimet e prokurorisë nga Raporti i Dick Martit gjegjësisht Këshillit të Evropës.
Nëse drejtësia synon të jetë drejtësi, jo procedurë mekanike pa shpirt, atëherë dëshmia e Clark duhet të ketë peshën që meriton, pra, peshën e faktit, të përvojës direkte, të njohjes së realitetit ushtarak, diplomatik dhe historik të Kosovës.
Ajo dëshmi e zhvendos procesin nga abstraksioni akuzues drejt realitetit të verifikuar dhe e rivendos dinjitetin historik të luftës sonë çlirimtare në vetë qendrën e debatit gjyqësor. Dhe mbi të gjitha, ajo vë në pikëpyetje fundamentale pretendimet e prokurorisë, duke i ekspozuar si të pambështetura, të tejzmadhuara dhe të ndërtuara mbi një strukturë logjike që nuk qëndron.
Ky është një moment kthese: momenti kur për herë të parë pas shumë vitesh, e vërteta e njohur nga partnerët ndërkombëtarë të Kosovës po hyn në sallën e gjyqit.
Nëse gjykata e vlerëson me profesionalizëm, atëherë kjo dëshmi mund të shënojë fillimin e shembjes së akuzës që ka rënduar padrejtësisht mbi liderët e UÇK-së dhe mbi vetë historinë e drejtë të popullit tonë.