Shkruan: Ethem Çeku

Dëshmia e James Rubin mbi Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës shënon një moment themelor në konsolidimin e së vërtetës historike. Ai e tejkaloi interpretimin reduktiv të UÇK-së si një konflikt lokal dhe e vendosi atë në horizontin e parimit universal të çlirimit, duke e paraqitur si shprehje të drejtësisë dhe të dinjitetit njerëzor.

Merita e Rubin qëndron në faktin se ai ekspozoi me qartësi strategjinë ruso-serbe për të njollosur UÇK-në dhe për të diskredituar elitën e saj politike e ushtarake. Kjo propagandë, e projektuar për të delegjitimuar luftën çlirimtare në arenën ndërkombëtare dhe për të shpërfytyruar sakrificën sublime të një populli, u demaskua si konstrukt i qëllimshëm. Në këtë akt, Rubin riktheu në qendër të debatit të vërtetën si kategori etike dhe politike, duke dëshmuar se manipulimi nuk mund ta përmbysë legjitimitetin e lirisë.

Kuptimi i fjalëve të tij lidhet ngushtë me konceptin e Václav Havel-it për “forcën morale të së vërtetës”, sipas të cilit liria nuk është një gjendje e dhënë përfundimisht, por një proces që duhet rifituar vazhdimisht përmes guximit dhe ndershmërisë. Rubin e mishëroi këtë qasje duke treguar se propaganda e errët bie ndesh me realitetin e një lufte të drejtë, e cila e ngarkoi ekzistencën kolektive të shqiptarëve të Kosovës me kuptim historik e moral.

Në këtë perspektivë, sakrifica e UÇK-së nuk reduktohet në një kujtesë emocionale, por ngrihet në themel të filozofisë së çlirimit. Individët që vepruan në emër të lirisë u shndërruan në figura të përjetshme të historisë, ndërsa interesat e përkohshme politike mbetën të zhveshura nga çdo qëndrueshmëri dhe u tretën në margjinat e harresës.

Rubin, duke theksuar miqësinë me Shtetet e Bashkuara, tregoi se mbrojtja e vlerave të lirisë dhe të drejtësisë është më e fuqishme se çdo kurth i fabrikuar. Në këtë mënyrë, Kosova shfaqet jo thjesht si një rast i rajonit ballkanik, por si shembull i forcës universale të së vërtetës historike, të mbështetur nga një aleancë demokratike.

Mesazhi i Rubin duhet të kuptohet si testament filozofik: propaganda është e përkohshme, ndërsa sakrifica mbetet. Në këtë dritë, filozofia çlirimtare e Kosovës kapërcen kufijtë kombëtarë dhe shndërrohet në një dëshmi universale mbi natyrën e drejtësisë, qëndrueshmërinë e ideals dhe fuqinë e së vërtetës përballë çdo manipulimi.