Iliaz Bobaj

(tregim satirik)

– Ç’ke bërë kështu, moj mama? Ç’janë gjithë këto ndërrime në shtëpi? Ku janë kolltukët dhe divanët që pate këtu? – pyeti Mira pa hyrë ende mirë në shtëpi.

La valixhet përtokë, qëndroi në korridor, vuri dy duart në mes dhe nisi ta vështronte shtëpinë e prindërve të saj cep më cep.

Shtëpia, ose më mirë apartamenti i tyre në qytetin e vogël verior, ku banonin dy prindërit e saj prej vitesh, pasi ajo së bashku me familjen e vet jetonte prej dy dekadash në emigra­cion, iu duk krejt tjetër. Asgjë nuk ishte në vendin e vet. Një ndryshim rrënjësor. Edhe mobiliet ishin zhdukur. Në vend të tyre ishin disa mobilie të tjera. Edhe në mure ishin vendosur të tjera tablo. Me ca pamje moderne. Po ç’ne?…

– O zot, ç’të ketë ndodhur në këtë shtëpi? – pyeti veten dhe lëshoi një gjysmëzëri që i ngjante më tepër një ankthi që nuk e mban dot përbrenda dhe e lëshon të dalë jashtë për ta çliruar veten prej tij.

– Unë isha këtu para gjashtë muajsh dhe gjithçka ishte në rregull…

E ëma e saj, Nora, nuk ia ndante sytë. Iu afrua së bijës, e përqafoi sërish dhe i buzëqeshi me dashuri.

– Eja, bijë e nënës! Shko bëj një dush dhe eja të qetësohesh! Unë po të bëj gati kafen. Pas pak vjen edhe yt atë. Mezi të pret. Fluturoi nga gëzimi kur mori vesh që do të vije. Po nuk më the, si është yt shoq, Adriatiku dhe vajza, Valbona? Kur do të vijnë?

– Vijnë të hënën, – ia ktheu Mira, pa e përqendruar vështrimin mbi të ëmën.

E bëri edhe dushin, erdhi u ul në divan dhe nisi të pinte kafen e përgatitur nga e ëma, por përsëri sytë i mbante mbi mjedisin e shtëpisë.

– Nuk më thua, mama, ç’ka ndodhur në këtë shtëpi? – e pyeti për të satën herë të ëmën e vet.

Prindërit e saj ishin dy pensionistë dhe jetonin me pensionet e tyre modeste. Apartamenti ishte i mobiluar mirë dhe ata jeto­nin qetësisht, pa qira dhe shpenzime të tepërta. Mira i kishte ndihmuar për të blerë edhe disa orendi të domosdoshme dhe shtëpia ishte kompletuar bukur mirë. Por këtë herë…?!

Po ndërsa e bija, Mira, nxitohej, e ëma dukej më e qetë se çdoherë tjetër.

– Më thuaj, mama, të lutem, ç’ka ndodhur këtu? – pyeti e bija gati e nervozuar.

– Nuk ka ndodhur gjë, moj bijë… Thjesht ka ardhur Tixhja nga Amerika.

– Cila Tixhe?

– Tixhja e Lecit.

– Ajo që e kishim fqinje në katin e parë? Ajo që nuk ia shkrepte fare në mësime, e la shkollën në klasën e tetë dhe shkoi të punonte në një stallë lopësh?

– Po, ajo.

– Edhe ç’lidhje ka ardhja e Tixhes nga Amerika me shtëpinë tuaj këtu? – pyeti e habitur Mira dhe ia nguli sytë së ëmës për të parë nëse ishte në rregull apo…

– Ka, moj bijë e nënës, ka. Po ti mos u ngut, se do t’i mësosh të gjitha.

…Tixhja ka pesëmbëdhjetë vjet që banon në Amerikë. Kish kohë pa ardhur. Kur erdhi herën e parë nuk kish ndryshuar shumë. U mor me ca punë të saj dhe iku ashtu siç erdhi. Po këtë herë qe tjetër Tixhe… Qe bërë një amerikane e vërtetë. Në veshje, në të folur, në sjellje. Dukej sikur nuk qe Tixhja e lopëve, po e salloneve të mëdha. Të çante flegrat e hundës aroma e saj. Madje ca fjalë i thoshte anglisht. Kur e takoje nëpër shkallë të përshëndeste me një fjalë “maj” a “haj”, nuk më kujtohet mirë.

– Ke mësue anglisht, ti Nora? – më pyeti kur erdhi për vizitë te ne.

– Jo, i thashë, as që e kam ndër mend! Në këtë moshë do të mësoj anglisht unë?

– U qyqja, ça m’ka gjet mue me këto gra! – tha dhe zuri kokën me të dyja duart, sikur e kish zënë ndonjë hall i madh. Duket se kjo gjë e mërziti shumë.

– O kuku për ne! Këta njerëz paskan mbet në fund të botës! – mblodhi buzët dhe tundi kokën disa herë me dëshpërim. – Anglisht po mëson e tanë bota, kurse ju paskeni mbetur vetëm me një gjuhë!

Mezi e mblodhi veten nga kjo e papritur dhe filloi të më fliste për Amerikën dhe jetën e saj atje. Pasi më tregoi një tog gjërash, m’u kthye aty për aty:

– Po ju nuk paskeni ndryshuar fare, moj Nora! Ju keni mbetur në kohë të qyqeve!

– Ne jetojmë me dy pensionet tona të vogla sa për të mbajtur shpirtin gjallë, – i thashë. – Si mund të jetojmë si në Amerikë me pensionet e Shqipërisë, moj Tixhe?

– O ça m’ka ra mue në pjesë! Këta njerëz janë keq për mend­jen e kokës! – ofshau dhe shkuli lehtë të dyja faqet e lyera me një makiazh të trëndafiltë. Atëherë i vura re thonjtë e zbukuruar me ca zogj të vegjël shumëngjyrësh.

Kur pa që unë po ia këqyrja me kërshëri thonjtë e lyer, më pyeti:

– Po ti, Nora, a i ke të lyem thonjtë?

– Ç’thonj të lyej unë, moj Tixhe! Unë laj shtëpinë, pjatat, gatuaj. Si mund t’i mbaj thonjtë të lyer, duke bërë punët e shtëpisë çdo ditë. Pastaj edhe mosha ime…

– Në Amerikë i lyejnë të tana plakat. Dhe çfarë të lyemi se…! Po të diftoj vetëm nji rast. Nji grue plakë, e shkueme fort kah mosha, kish ba manikyr në thonjtë e vet nga nji zog gomari në çdo thua. Dhe i shkonin aq fort, sa të linin me gojë të hapun.

Mandej, sikur u kujtua për diçka, shtoi:

– Uh, kam harrue krejt! Në Amerikë mue nuk më thonë Tixhe, por Tina. Si njajo kangëtarja e madhe Tina Tarner, nëse ia keni ndigjue emnin.

– Jo, moj Tixhe. E nga t’i dëgjoj unë këngëtaret e mëdha të Amerikës… Unë lodhem tërë ditën me punët e shtëpisë, më bie bretku dhe më zë gjumi që me pula.

Tixhja tundi kokën me keqardhje. Gjendja që gjeti në atdheun e vet dhe sidomos në pallatin e saj, e kish vënë në siklet të madh.

– Jam tuj mendue se çka mund të baj me ju, veç ta dini se më kini vu n’nji pozitë të keqe fort, – tha dhe doli e menduar.

E bija e dëgjonte të ëmën, sikur i tregonte për ndonjë ardhës nga ndonjë planet të panjohur prej saj.

E ëma vijoi të tregonte për Tixhen.

– Një ditë erdhi mëngjes – mëngjes.

– Mirëmëngjes, Nora! – më përshëndeti sapo hyri brenda. – Po mirë, moj grue, nuk ke mendue me i ndërrue njikto divanet e këtij salloni? Me këto të lashë e me këto të gjeta. Asht turp me i pa kush. Në Amerikë nuk i mban kush divanët tanë jetën si ju.

Më erdhi turp. Mora ato dy çika lekë të pensioneve dhe shkova e bleva divanë të rinj.

– Po ato i keni për të jetuar, moj nënë! Po ilaçet?

– Nuk i kemi blerë këto dy muaj, moj bijë. Më mirë të lëmë ilaçet pa blerë, se sa të hyjmë në gojët e botës! Tixhja të nxjerr në tellall… Mora vesh se të njëjtën gjë kishte bërë me të gjithë banorët e pallatit. Të gjithë filluan t’i ndërrronin divanët, se iu vinte turp nga njëri-tjetri. Të fundit ishim ne…

– Pika pse nuk i bie Tixhes dhe mendjes së saj!

– Po të qe vetëm kaq, nuk qe kurrgjë. Një ditë tjetër gjeti dy vajzat e Cufit duke zbritur shkallët.

– Ku jeni tuj shkue? – i pyeti.

– Po dalim, – thanë ato.

– Ku po shkoni kështu, moj çika? Ç’janë këto fustane që keni vesh? Do ecni me kohën ju, apo do mbeteni tanë jetën katundare? Shkurtoni njikto fustane e mos t’u shof ma me to! Në Amerikë nuk gjen kurrkund fustane të tillë! – u foli prerë. Madje u tregoi edhe deri ku duhej t’i shkurtonin.

Të nesërmen vajzat e Cufit i kishin shkurtuar katër gishta mbi gjunjë fustanet.

Po edhe nusja e re e Blerimit, iu përgjigj menjëherë thirrjes së Tixhes. Ndërsa Fatimja e katit të pestë, e çau gati një pëllëmbë fustanin në kofshën e djathtë.

Po dreqi e solli një mëngjes ballë për ballë me Cufin, të atin e dy vajzave, që ngjiste shkallët, i cili diçka kish marrë vesh për këtë punën e shkurtimit të fustaneve.

– Moj Tixhe, ç’janë këto punë që na bën me vajzat? – e pyeti ai. –Ç’u fryn në vesh dhe u thua të shkurtojnë fustanet?

– Sepse njashtu duken ma të bukura, duken taman femna, – ia ktheu Tixhja.

– Nuk është aspak ashtu! – kundërshtoi Cufi.

– Do të të bind unë, – i tha Tixhja e vendosur. – Pa më shif mue! Ma mirë dukesha kur vishesha me fustan të gjatë deri në fund të kambëve kur kam kenë këtu, apo tash? Cila Tixhe të pël­qen ma shumë, ajo e para, apo kjo që ke tash para syve?

Dhe e pa drejt në sy, duke i treguar fustanin e saj nja katër gisht mbi gjunjë dhe këmbët, që i dukeshin deri në mes të kofshëve.

Cufi e humbi davanë. U hodhi një sy këmbëve të Tixhes, që qëndronte e patundur para vështrimit të tij, si Zolejka e legjen­dës para Jusufit të bukur, që tregonte im atë dhe u ngjit përpjetë shkallëve, pa nxjerrë asnjë fjalë të vetme nga goja.

Që nga ajo ditë Tixhes nuk i doli askush para në këtë pallat.

Këtë javë është marrë me ndërrimin e tablove të shtëpive. Hyri shtëpi më shtëpi dhe i detyroi të ndërronin tablotë, për të modernizuar mjedisin e brendshëm. ‘’Gjithë pallati i ka ndërrue, keni mbet vetëm ju, si dhia në mes të deleve. Turp e faqja e zezë!’’, u thoshte dhe i nxiste për t’i ndërruar sa më parë. Këto që sheh këtu, i bleva së bashku me të në një dyqan me fotografi të pikturave moderne. Më shpuri në dyqan, zgjodhi ato që më duheshin mua dhe nuk më la t’i bëja as kundërshtimin më të vogël. Tixhja caktoi edhe vendet ku do të vendoseshin tablotë.

Mandej u ul në divan dhe mori frymë e lehtësuar. Por e vriste mendjen në çdo çast, për të sjellë mënyrën amerikane të jetesës në pallatin tonë.

Një ditë më gjeti duke fshirë me fshesë.

– Ku e ke fshesën elektrike? – më pyeti e habitur.

– Nuk kemi, nuk kemi mundur të blejme ende, – i thashë.

– Shko, moj grue dhe blej nji fshesë, se asht marre me të pa kush!

Ma rrëmbeu fshesën nga dora dhe e bëri copë e çikë.

Të nesërmen u detyrova të bleja një fshesë elektrike.

Në pallatin tonë nuk mbante kush kafshë. Thjesht se nuk kemi kushte për to. Tixhja u mor edhe me ato.

– Ç’ka asht ky pallat pa asnji kafshë? – thirri që ditën e parë që erdhi. – Vetëm pallatet e katundarëve nuk kanë kafshë. Bota e kulturueme jeton së bashku me kafshët, – tha ajo. – Në Amerikë nuk ka asnji shtëpi të vetme pa kafshë.

Se nga i gjeti dy këlyshë qeni dhe i fali në dy familje. Tani së fundi ka marrë qen edhe një familje tjetër. Do t’i dëgjosh mëngjes – mëngjes duke lehur. Edhe kjo familja një kat poshtë nesh është duke kërkuar një qen.

– A ke facebook, ti Nora? – më pyeti një ditë.

– Ç’është ky faqebuk, moj Tixhe? – e pyeta.

– Jo faqebuk, moj grue, po fejzbuk! Ku ku, këta njerëz nuk i dinë as emnin! – shfryu me gjithë forcën e kraharorit, si të donte ta nxirrte të gjithë frymën jashtë saj.

– Jo, – i thashë.

– Nuk ke facebook! Oh, qyqja unë! Këta njerëz kanë mbet në kohë të bishtukut! Nuk kanë as shokë e as të njohun në Face­book! Gjithkush ka mbet i vetëm fill, si hutini në degë të rrapit!

Aq shumë u mërzit nga ky lajm, sa u detyrua të ndizte një cigare në ballkon.

Ishte tepër e menduar. Veçanërisht kur mori vesh që në pallatin tonë nuk kishte linjë interneti.

– Interneti, – tha, – asht filli i vetëm, që të lidh me botën moderne. Pa njat fill, je i këputun prej saj dhe as aj zot që asht në qiell, nuk të lidh dot. Duhet të dishë se vetëm një fotografia jeme, ku kam dalë e veshun me nji fustan të kuq bordo, me flokët e premë sipas stilit meksikan, në facebook ka patur plot 16731 klik, domethanë kam kenë e lidhun me plot 16731 miq e asnji ma pak. Dhe e kanë komentue njat fotografi, duke theksue fort bukurinë teme e duke më krahasue me artistet ma të mëdha të Hollivudit, sa asht çuditë krejt shoqnia që kam aty. Ja, ky asht facebook- u.

Tundi kokën dhe doli duke bluar mendime të thella.

Para se të ikte na la disa detyra. Mua më vuri detyrë të blej kompiuter, të mësoj facebook- un dhe të hap një faqe timen aty. Më porositi që të kem 600 deri 900 shokë dhe shoqe. Mjaft janë kaq për moshën tande, më tha.

Marjanës së Halilit i la detyrë prerjen e flokëve dhe mbajtjen e tyre sipas një katalogu apostafat për këtë punë. Tanës i la detyrë të mësojë të drejtojë makinën, se nuk ia bën shkrap në këtë punë. Në Amerikë, i tha, nuk gjen asnji grue që të mos dijë me drejtue makinën. Disa vajzave të reja u la adresat elektro­nike, për të ndjekur modën nëpërmjet internetit.

Iku pardje për në Amerikë. E di si na tha, kur e përcollëm deri jashtë pallatit?

– Vitin tjetër kur të vij, mos t’u gjej ma me të njëjtët burra! Nuk mbahet tanë jetën nji burrë i vetëm! Burrat janë si makinat. Kur u kalon koha, ndërrohen. Në Amerikë nuk gjen çift të pandamë, qoftë edhe nji herë të vetme. Ndarja asht ba modë në tanë botën.

Dhe tundi kërcënueshëm gishtin tregues.

Marrë nga numri 24 i revistës “Akademia”.

© “Armagedoni”