Ministrat e jashtëm evropianë do të takohen sot me homologët e tyre iranianë, me qëllim që t’i hapin rrugën diplomacisë mbi programin bërthamor të diskutueshëm, pavarësisht se Shtetet e Bashkuara po shqyrtojnë në mënyrë aktive mundësinë e bashkimit me sulmet izraelite ndaj Iranit.

Ministrat nga Britania, Franca dhe Gjermania – të njohur si E3 – si dhe shefi i politikës së jashtme të Bashkimit Evropian, kishin folur tashmë me Ministrin e Jashtëm iranian Abbas Araghchi më herët këtë javë dhe ishin koordinuar me Sekretarin e Shtetit të SHBA-së Marco Rubio.

Në një telefonatë të rrallë me Araghchi-n, ata këmbëngulën në nevojën që Irani të kthehet në tryezën e negociatave dhe të shmangë përshkallëzimin e mëtejshëm. Me sugjerimin e Iranit, të dyja palët ranë dakord të takohen ballë për ballë. Bisedimet do të zhvillohen në Gjenevë, ku u arrit një marrëveshje fillestare midis Iranit dhe fuqive botërore në vitin 2013 për të frenuar programin e tij bërthamor në këmbim të heqjes së sanksioneve, përpara një marrëveshjeje gjithëpërfshirëse në vitin 2015.

Negociatat midis Iranit dhe Shteteve të Bashkuara dështuan pasi Izraeli nisi atë që e quajti Operacioni Rising Lion më 12 qershor kundër objekteve bërthamore dhe aftësive të raketave balistike të Iranit. “Iranianët nuk mund të ulen me amerikanët ndërsa ne mundemi”, tha një diplomat evropian.

“Do t’u themi atyre të kthehen në tryezë për të diskutuar çështjen bërthamore përpara se të ndodhë skenari më i keq, dhe gjithashtu do të shprehim shqetësimet tona në lidhje me raketat balistike të Iranit, mbështetjen e tij për Rusinë dhe ndalimin e qytetarëve tanë.”

Fuqitë evropiane, të cilat nuk kanë qenë të përfshira drejtpërdrejt në bisedimet bërthamore midis Iranit dhe Shteteve të Bashkuara, janë bërë gjithnjë e më të frustruara me strategjinë negociuese të SHBA-së. Ata i kanë parë disa nga kërkesat e SHBA-së si jorealiste, duke pasur frikë se një kuadër i dobët politik mund të çojë në negociata të pafrytshme që në fillim.

Dy diplomatë thanë se nuk prisnin përparim të rëndësishëm në Gjenevë, ku do të jetë i pranishëm edhe shefi i politikës së jashtme të BE-së. Megjithatë, ata theksuan se ishte thelbësore të vazhdonin bashkëpunimin me Iranin sepse edhe pas luftës, programi bërthamor i Iranit do të mbetej një çështje e pazgjidhur, duke pasur parasysh se njohuritë e fituara nuk mund të fshiheshin, duke lejuar potencialisht një ringjallje të fshehtë të programit.

Një zyrtar iranian tha se Teherani gjithmonë e mirëpriste diplomacinë, por i bëri thirrje E3 të përdorë të gjitha mekanizmat e disponueshëm për të ushtruar presion mbi Izraelin që të ndalojë sulmet ndaj Iranit. “Irani mbetet i përkushtuar ndaj diplomacisë si e vetmja mënyrë për të zgjidhur mosmarrëveshjet, por diplomacia aktualisht është nën sulm”, tha zyrtari.

Evropianët janë të vetmit që mund ta aktivizojnë mekanizmin për të rivendosur sanksionet dhe diplomatët thonë se të tre vendet po kërkojnë të caktojnë një afat për aktivizimin e tij deri në fund të gushtit. “Irani ka deklaruar vazhdimisht se aktivizimi i këtij mekanizmi do të kishte pasoja serioze”, tha zyrtari iranian.