Nga: Prof. Dr. Fejzulla BERISHA

(Ekspert i së drejtës publike)

Dija si akt rezistence dhe ndërgjegjësimi kombëtar

Në një kontekst kulturor të fragmentuar, ku po vërehet një rënie shqetësuese e përkujdesjes institucionale ndaj kujtesës historike dhe një tendencë për trivializimin e vlerave thelbësore të arsimit kombëtar, botimi i monografisë “Ndritësit e Kombit” nga Prof. Dr. Nijazi Halili paraqet një akt vetëdijeje shkencore dhe qytetarie të përbashkët. Kjo vepër nuk përbën vetëm një monografi në kuptimin klasik, por një arkitekturë konceptuale e kujtesës kolektive, që vendos dijen në shërbim të qëndrueshmërisë identitare dhe emancipimit kombëtar.

Ky botim përbën një ndërhyrje epistemologjike të strukturuar, që sfidon harresën dhe riartikolon rolin transformues të mësuesit shqiptar – jo vetëm si bartës dijeje, por si agjent i formimit të vetëdijes politike, sociale dhe kulturore të kombit.

Vepër me vlera të shumëfishta shkencore, historike dhe didaktike

Monografia mbështetet në një bazë të fortë hulumtimi arkivor, analizë kritike dhe qasje ndërdisiplinare, që e bën veprën një kontribut të veçantë në studimet mbi historinë e arsimit shqiptar. Tri shtyllat kryesore mbi të cilat mbështetet kjo vepër janë:

-Koherenca epistemologjike që lidh historinë, arsimin dhe kulturën në një mozaik të artikuluar të përvojës kombëtare;

-Hulumtimi burimor i thelluar, që zbërthen figurat më pak të njohura të sistemit arsimor si faktorë të qëndrueshmërisë kulturore;

-Arkitektura konceptuale që krijon një platformë reflektuese për lidhjen e së kaluarës me sfidat e së tashmes dhe vizionin e së ardhmes.

Përmes një gjuhe të qartë dhe ngjeshur konceptualisht, autori na fton të rishqyrtojmë marrëdhënien midis mësuesit dhe shtetformimit, duke pozicionuar mësuesin jo si funksionar teknik të dijes, por si shtyllë të subjektivitetit kombëtar në periudha kritike historike.

Dimensioni kolektiv i autorësisë akademike

Vepra është rezultat i një mobilizimi intelektual dhe institucional të jashtëzakonshëm. Në të përfshihen personalitete të shquara nga të gjitha trojet shqiptare, që përfaqësojnë një pluralitet mendimesh akademike duke konverguar në një projekt të përbashkët kujtese kolektive.

-Redaktim shkencor: Prof. Dr. Arsim Bajrami – garantues i cilësisë shkencore dhe integritetit konceptual.

-Recensentë: Prof. Dr. Ismet Salihu, Prof. Dr. Fejzulla Berisha, Prof. Dr. Jusuf Zejneli, Prof. Dr. Zimri Elezi – emra të njohur në akademinë shqiptare.

-Konceptualizim diplomatik dhe ideor: Prof. Dr. Lisen Bashkurti – me eksperiencë të gjatë në diplomacinë kulturore dhe akademike.

-Këshilli redaktues: Akademike Aurela Anastasi, Akademik Frashër Demaj, Prof. Dr. Hajredin Kuçi, Prof. Dr. Sadik Haxhiu, Prof. Dr. Bekim Baliqi, Prof. Dr. Agim Zogaj, Prof. Dr. Zenun Halili, Prof. Dr. Salihe Salihu, Prof. Dr. Besfort Rrecaj.

-Realizimi teknik dhe estetik: Prof. Shefkije Qeriqi-Halili (lektoratë gjuhësore), Mr. Dibran Fylli (dizajn grafik), BA Veli Kajtazi (formatim profesional).

Një testament për brezat e dijes

Monografia nuk kufizohet në retrospektivë, por shtrihet teleologjikisht drejt së ardhmes, duke artikuluar një thirrje urgjente për brezat e rinj shqiptarë që të ndjekin modelin e dijes si akt emancipues dhe të shmangin krizën e identitetit postmodern.

Në thelb, kjo është një manifest për rikthimin e respektit ndaj figurës së mësuesit si bartës i mendimit kritik dhe i vetëdijes kombëtare, si dhe një apel për një model të ri formimi qytetar, i mbështetur në trashëgiminë arsimore si kapital shoqëror i pazëvendësueshëm.

Monument tekstual i arsimit kombëtar shqiptar

Monografia “Ndritësit e Kombit” duhet trajtuar si një monument dokumentar i mendimit pedagogjik dhe identitetit kombëtar shqiptar. Ajo tejkalon funksionin thjesht deskriptiv dhe shndërrohet në një vepër referencë për bibliotekat akademike, institucionet arsimore dhe politikëbërësit në fushën e edukimit.

Recension shkencor i monografisë

“Ndritësit e Kombit”

Të autorit: Prof. Dr. Nijazi Halili

Titulli: “Ndritësit e Kombit – Personalitete që lanë gjurmë të thella në historinë e çështjes kombëtare”

1. Kontekstualizimi i autorit dhe veprës

Prof. Dr. Nijazi Halili sjell në këtë monografi një vizion të integruar ndërmjet analizës historike, reflektimit filozofik dhe ndërgjegjësimit kombëtar. Përmes portreteve të ndërtuara me rigorozitet akademik, autori restauroi figurat kyçe të historisë së arsimit shqiptar, duke i kthyer ato në pikë referimi për formimin identitar dhe kulturor.

2. Përmbajtja dhe organizimi tematik

Vepra organizohet në kapituj konceptualë, ku përfshihen tema si:

– “Shteti dhe drejtësia”

– “Qeverisja, komuniteti dhe shteti”

– “Përse realiteti ynë vazhdon të pengojë dhe të persekutojë”

Në çdo kapitull, autori ndërthur teorinë klasike dhe moderne me përvojën historike shqiptare, duke ofruar një sintezë që ndihmon lexuesin të kuptojë dinamikën e formimit institucional dhe kulturor të kombit.

3. Qasja teorike dhe epistemologjia

Halili referon me kompetencë autorë si Kant, Weber dhe Mill, duke i përdorur jo thjesht si autoritete distancuese, por si kornizë për artikulimin e përvojës kombëtare shqiptare. Kjo i jep veprës një dimension transversal teorik, duke tejkaluar kufijtë kronologjikë dhe gjeografikë të studimit.

4. Vlerësim kritik shkencor

Përparësitë kryesore:

-Koherencë midis analizës historike dhe kontekstualizimit teorik;

-Qasje reflektive dhe interpretative, jo vetëm përshkruese;

-Strukturë e qartë dhe ndërtim i vetëdijshëm akademik.

5. Relevanca

Monografia përbën një kontribut të rëndësishëm dhe të qëndrueshëm për studimet arsimore dhe identitare shqiptare, duke qenë një shtyllë e arkitekturës së mendimit pedagogjik shqiptar. Rekomandohet për përfshirje në programet akademike të historisë, arsimit dhe shkencave sociopolitike në të gjitha nivelet.