Me vetëm disa orë të mbetura deri në shpalljen e fituesit të çmimit Nobel për Paqen të këtij viti, politikanët norvegjezë po përgatiten për pasojat e mundshme në marrëdhëniet SHBA–Norvegji, në rast se çmimi nuk i jepet Donald Trump-it.

Komiteti Norvegjez i Nobel-it njoftoi të enjten e 9 tetorit, se e kishte marrë vendimin për fituesin e çmimit “të Paqes” për vitin 2025 që të hënën, pra disa ditë përpara se Izraeli dhe Hamasi të binin dakord për një armëpushim sipas planit të presidentit amerikan për Gazën.

Duke marrë parasysh këtë afat kohor dhe përbërjen e komitetit të pavarur prej pesë anëtarësh, shumica e ekspertëve të Nobel-it dhe vëzhguesve norvegjezë besojnë se është jashtëzakonisht e pamundur që Trump të shpallet fitues.

Kjo ka shkaktuar shqetësim në vend për mënyrën se si presidenti amerikan mund të reagojë ndaj një përjashtimi kaq publik.

Kirsti Bergsto, kryetare e Partisë së Majtë Socialiste të Norvegjisë dhe zëdhënëse për politikën e jashtme, tha se Oslo duhet të jetë e përgatitur për gjithçka.

“Donald Trump po i çon SHBA-të në një drejtim ekstrem, duke sulmuar lirinë e shprehjes, me polici sekrete të maskuar që rrëmbejnë njerëz në mes të ditës dhe duke goditur institucionet dhe gjykatat. Kur presidenti është kaq i paparashikueshëm dhe autoritar, natyrisht që duhet të jemi të përgatitur për gjithçka,” tha ajo për The Guardian.

“Komiteti Nobel është një trup i pavarur dhe qeveria norvegjeze nuk ka asnjë përfshirje në përcaktimin e fituesve. Por nuk jam e sigurt që Trump e di këtë. Duhet të jemi gati për çdo gjë nga ana e tij.”

Trump ka shprehur prej kohësh bindjen se e meriton Çmimin Nobel për Paqen, një nder që iu dha ish-presidentit Barack Obama në vitin 2009, për “përpjekjet e jashtëzakonshme në forcimin e diplomacisë ndërkombëtare dhe bashkëpunimit mes popujve”.

Në korrik, Trump raportohet se telefonoi Jens Stoltenberg-un, ministrin norvegjez të financave dhe ish-sekretarin e përgjithshëm të NATO-s, për të pyetur lidhur me çmimin Nobel. Muajin e kaluar në OKB, Trump pretendoi se kishte përfunduar shtatë luftëra të pafundme, duke u thënë liderëve botërorë: “Të gjithë thonë se unë duhet të marr çmimin Nobel për Paqen.”

Arild Hermstad, kreu i Partisë së Gjelbër të Norvegjisë, deklaroi se pavarësia e Komitetit Nobel është ajo që i jep kredibilitet këtij çmimi.

“Çmimet për paqen fitohen me angazhim të qëndrueshëm, jo me shpërthime në rrjete sociale dhe as përmes shantazhit,” tha ai. “Është pozitive që Trump mbështeti marrëveshjen e fundit për armëpushim mes Izraelit dhe Hamasit. Çdo hap drejt përfundimit të vuajtjes në Gaza është i mirëpritur. Por një kontribut i vonuar nuk e fshin një histori të tërë të nxitjes së dhunës dhe përçarjes.”

Kristian Berg Harpviken, drejtor i Institutit Norvegjez të Nobel-it, konfirmoi se vendimi për fituesin është finalizuar në mbledhjen e fundit të komitetit të hënën.

Ai theksoi se vendimet janë plotësisht jopolitike, megjithëse fakti që anëtarët e komitetit emërohen nga parlamenti norvegjez (në përputhje me testamentin e Alfred Nobel-it) mund ta bëjë më të ndërlikuar perceptimin e pavarësisë së tyre.

“E di nga përvoja se komiteti vepron krejtësisht në mënyrë të pavarur. Por Alfred Nobel e ka bërë pak më të vështirë duke shkruar në testament që komiteti duhet të emërohet nga parlamenti. Kjo, fatkeqësisht, nuk mund të ndryshohet.”

Harald Stanghelle, kolumnist dhe analist politik, spekuloi se hakmarrja e mundshme e Trump-it, nëse ndodh, mund të marrë formën e tarifave tregtare, rritjes së kontributeve në NATO ose madje shpalljes së Norvegjisë si armike.

“Ai është aq i paparashikueshëm. Nuk dua të përdor fjalën ‘frikë’, por ka një ndjesi se kjo mund të kthehet në një situatë sfiduese,” tha ai. “Është jashtëzakonisht e vështirë t’ia shpjegosh Donald Trump-it, apo shumë vendeve të tjera në botë, se ky është një komitet krejtësisht i pavarur, sepse ata nuk e respektojnë këtë lloj pavarësie.”

Ai shtoi se nëse Trump do ta fitonte çmimin, “do të ishte surpriza më e madhe në historinë e Çmimit Nobel për Paqen.”

Nina Grager, drejtoreshë e Institutit për Kërkime të Paqes në Oslo (PRIO), tha se kandidatët më të mundshëm për fitues këtë vit përfshijnë: Emergency Response Rooms në Sudan, Komitetin për Mbrojtjen e Gazetarëve, Lidhjen Ndërkombëtare të Grave për Paqe dhe Liri (WILPF).