Prof. Dr. Fejzulla Berisha
(Ekspert i së drejtës publike)

1. Protesta e 7 gushtit – një akt i ndërgjegjes kolektive përballë një padrejtësie të strukturuar ndërkombëtare

Protesta qytetare e parashikuar për datën 7 gusht 2025 paraqet një akt të domosdoshëm rezistence qytetare dhe kombëtare përballë një padrejtësie të strukturuar në kuadër të mekanizmave ndërkombëtarë të drejtësisë, që në vend se të përballen me gjenocidin dhe krimet e luftës të kryera nga Serbia, janë shndërruar në mjete të instrumentalizuara për të delegjitimuar luftën çlirimtare të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK). Kjo protestë nuk është as mbështetje ndaj individëve specifikë të akuzuar, e as reagim emocional. Ajo është shprehje e vetëdijes kolektive për të mbrojtur të vërtetën historike, identitetin çlirimtar të shtetit të Kosovës, dhe parimet themelore të drejtës ndërkombëtare. Në këtë kuptim, ajo është një mburojë qytetare kundër përpjekjes për të rishkruar historinë dhe për të kriminalizuar vetë konceptin e lirisë dhe të drejtës për vetëvendosje.

2. Kriminalizimi i UÇK-së – një strategji hibride serbo-ruse përmes dezinformimit, fabrikimeve dhe instrumentalizimit të drejtësisë ndërkombëtare

Që nga fillimi i viteve 2000, e veçanërisht pas krijimit të Dhomave të Specializuara të Kosovës në Hagë (2015), është konstatuar një paradigmë e rrezikshme e cila tenton të vendosë UÇK-në si subjekt të përgjegjësisë penale ndërkombëtare, në një kohë kur krimet e shtetit serb në Kosovë nuk kanë marrë trajtimin e duhur në përputhje me standardet ndërkombëtare të drejtësisë.
Kjo strategji përfshin disa komponentë kryesorë: Shërbimi sekret serb (BIA) ka prodhuar dhe shpërndarë dosje të fabrikuara, që janë kanalizuar nëpërmjet rrjeteve të infiltrimit diplomatik dhe institucional në misionet ndërkombëtare (UNMIK, EULEX), për të ndërtuar akuza ndaj figurave kyçe të luftës çlirimtare; Diplomacia hibride serbo-ruse, që përmes partneriteteve me qarqe pro-serbe në institucionet evropiane, ka përhapur narrativën e “krimeve të dyanshme” për të relativizuar përgjegjësinë ekskluzive të shtetit agresor; Infiltrimi dhe ndikimi në sistemin e Dhomave të Specializuara, që ndonëse janë formalisht institucione të Republikës së Kosovës, operojnë me logjikë të theksuar selektive dhe penalizuese ndaj njëanshmërisë politike e historike.
Këto dosje janë përdorur për të ngritur aktakuza të cilat mbështeten në dëshmitarë të kontestueshëm, shpesh të frikësuar apo të manipuluar, dhe pa verifikim të besueshëm nga mekanizmat e standardizuar të drejtësisë ndërkombëtare.

3. Dështimi sistematik i drejtësisë ndërkombëtare për të ndëshkuar krimet e Serbisë dhe për të adresuar gjenocidin në Kosovë

Sipas të dhënave të Komisionit Ndërkombëtar për Personat e Zhdukur (ICMP), mbi 1,600 shqiptarë të Kosovës vazhdojnë të konsiderohen të zhdukur si rezultat i operacioneve të organizuara nga strukturat shtetërore të Serbisë. Megjithatë, drejtësia ndërkombëtare ka dështuar në mënyrë sistematike të ndëshkojë drejtuesit politikë dhe ushtarakë të përgjegjshëm për këto krime.
Krimet e dokumentuara nga Tribunalet e Hagës përfshijnë: Masakra e Reçakut (15 janar 1999), me 45 civilë të vrarë; Masakra e Krushës së Madhe (mars 1999), me mbi 200 viktima; Krime në Mejë, Izbicë, Suharekë, Çikatovë e Vjetër, e të tjera; Asnjë nga zyrtarët e lartë serbë si Ivica Dačić apo Nebojša Pavković nuk është përballur me drejtësi për përgjegjësitë e tyre direkte apo indirekte në këto krime.
Në vend që të veprojë për të ndëshkuar këto akte gjenocidale, drejtësia ndërkombëtare ka zgjedhur rrugën e revizionizmit historik dhe amnistimit gjeopolitik të Serbisë, duke përqafuar një qasje që e barazon viktimën me agresorin.

4. Protesta – e drejtë kushtetuese dhe detyrim qytetar për mbrojtjen e së vërtetës dhe të drejtësisë

Protesta e 7 gushtit gëzon një bazë të fuqishme juridike dhe kushtetuese. Sipas nenit 45 të Kushtetutës së Republikës së Kosovës, çdo qytetar ka të drejtë të shprehë mendimin dhe të protestojë në mënyrë paqësore. Kjo e drejtë është e garantuar gjithashtu nga Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut (neni 11) dhe standardet universale të së drejtës ndërkombëtare.
Në këtë frymë, protesta është një akt legjitim politik, moral dhe kushtetues, që buron jo vetëm nga nevoja për të shprehur pakënaqësi, por nga përgjegjësia kolektive për të mbrojtur themelin mbi të cilin është ndërtuar shteti modern i Kosovës.
Në dritën e nenit 1 të Kartës së OKB-së dhe Protokollit Shtesë I të Konventave të Gjenevës (1977), lufta për çlirim kombëtar është e njohur si një formë legjitime rezistence kundër okupimit të huaj dhe shtypjes sistematike. UÇK-ja, si një forcë e organizuar për çlirim kombëtar, nuk mund dhe nuk duhet të barazohet me aktorët shtetërorë që kanë kryer krime sistematike të natyrës gjenocidale.

5. Delegjitimimi i çlirimtarëve – strategji për zhbërjen e shtetit të Kosovës dhe për relativizimin e agresionit serb

Projekti për kriminalizimin e UÇK-së nuk ka si objektiv vetëm goditjen e individëve, por është pjesë e një strategjie më të thellë që synon të: Delegjitimojë baza morale dhe historike të shtetësisë së Kosovës; krijojë një vakuum në identitetin politik e institucional të Republikës; Dobësojë aleancën strategjike me Perëndimin, duke e paraqitur Kosovën si një subjekt jo të besueshëm ndërkombëtarisht; dhe të hapë rrugën për një rikthim të ndikimit serbo-rus në Ballkanin Perëndimor, përmes metodave të luftës hibride.
Heshtja institucionale përballë këtyre përpjekjeve krijon një precedent të rrezikshëm për të ardhmen e shtetësisë, demokracisë dhe sovranitetit të Kosovës. Në këtë kontekst, mosreagimi nuk është neutralitet – është bashkëfajësi me padrejtësinë.

6. Protesta e 7 gushtit – thirrje për drejtësi, dinjitet dhe mbrojtje të themeleve të Republikës

Protesta e 7 gushtit përbën një vijë të kuqe morale, historike, kushtetuese dhe diplomatike, që ndan drejtësinë nga manipulimi, të vërtetën nga propaganda, dhe shtetin nga nënshtrimi.
Ajo është: Zëri i atyre që luftuan për jetë, dinjitet dhe liri, e jo për pushtet apo krim; Reagim kundër kriminalizimit të së drejtës për liri, që përfaqësohet përmes UÇK-së; Kujtesë kolektive për një popull që refuzon të gjykohet nga standardet e imponuara të drejtësisë selektive dhe politike.
Ushtria Çlirimtare e Kosovës është themeli moral dhe politik i Republikës së Kosovës. Kush hesht sot përballë delegjitimimit të saj, nesër do të heshtë përballë mohimit të vetë shtetit.
Liria nuk është krim. Liria është sakrificë. Dhe liria është e drejtë ndërkombëtare.