Shkruan: Prof. Dr. Fejzulla Berisha

Sinjalet e qarta nga Kongresi Amerikan dhe rikthimi i fokusuara ndaj Kosovës

Në dëgjimet më të fundit në Komitetet për Punë të Jashtme dhe Siguri të Kongresit Amerikan, u artikuluan qëndrime të drejtpërdrejta dhe të pakushtëzuara: Stabiliteti në Ballkan nuk mund të ndërtohet pa anëtarësimin e Kosovës në NATO, ndërsa Serbia duhet përballur me presion më të ashpër diplomatik. Këto diskutime kanë ndryshuar logjikën e politikës amerikane ndaj rajonit, sepse ngjarjet e viteve të fundit kanë treguar qartë se Kosova është aktori më i përgjegjshëm, ndërsa Serbia është burimi kryesor i pasigurisë.

1. Pse Kongresi Amerikan kërkon presion më të madh ndaj Beogradit: Raste konkrete të destabilizimit serb
1.1 Rasti i Banjskës – prova e drejtpërdrejtë e agresionit shtetëror serb

Sulmi terrorist i 24 shtatorit 2023 në Banjskë, i udhëhequr nga Milan Radoiçiq, ishte një operacion i mirëorganizuar paramilitar, me armë të ardhura nga depot serbe, logjistikë të koordinuar nga institucione të sigurisë së Serbisë, pjesëmarrës të stërvitur në terren ushtarak, dhe rikthim të lirë të organizatorëve në territorin serb pa asnjë ndëshkim.
Në Kongres, ky rast u përmend si “indeksi më i qartë i politikës agresive të Beogradit”.
Kjo ishte hera e parë që një numër deputetësh amerikanë deklaruan se: “Serbia nuk është neutral – ajo është instrument i Rusisë kundër Kosovës dhe NATO-s.”

1.2 Rasti i dronëve rusë të ngritur nga Serbia mbi Kosovë

Raportimet e NATO-s për vite me radhë (2022-2024) kanë dokumentuar: hyrjen e dronëve rusë në hapësirën ajrore të Kosovës,n gritjen e tyre nga terren ushtarak në Serbi, survejimin e FSK-së dhe të pozicioneve të KFOR-it,grumbullimin e të dhënave për stacionet strategjike.
Në Kongres, ky rast u cilësua si shembulli më i qartë se: “Serbia po e lejon Rusinë të testojë kapacitetet e NATO-s në Ballkan.”
Ky fakt vetvetiu e shndërron Kosovën në një pikë kyçe për mbrojtje dhe parandalim strategjik të NATO-s.

1.3 Rasti i sabotimit elektoral në komunat me shumicë serbe

Beogradi urdhëroi publikisht dhe institucionalisht që serbët e Kosovës: të braktisin institucionet, të mos marrin pjesë në zgjedhje, të krijojnë vakum institucional të qëllimshëm, dhe pastaj ta përdorin këtë vakum për të thënë “institucionet nuk janë legjitime”. Ky ishte një model destabilizues i mirënjohur në diplomacinë ndërkombëtare, i përdorur nga Rusia në Transnistri, Abkhazi dhe Donbas.
Në Kongres u tha shprehimisht: “Serbia po tenton ta shndërrojë veriun e Kosovës në një Donbas të vogël.”

2. Pse Kosova është aleati më i besueshëm i Shteteve të Bashkuara: Fakte dhe raste konkrete
2.1 Transformimi i FSK-së – një model i përputhjes me standardet NATO

FSK është vlerësuar në Pentagon si: partneri më profesional në rajon, forca më transparente për nga kontrolli civil demokratik, ushtria me ritmin më të shpejtë të modernizimit në Ballkan.
Raste konkrete: Pjesëmarrja në “Defender Europe” përkrah ushtrive amerikane. Stërvitjet e përbashkëta me Gardën Nacionale të Iowas, çdo vit me rritje të kapaciteteve. Pajisjet e furnizuara nga SHBA, përfshirë automjete të blinduara dhe sisteme të komunikimit taktik.
Nga ana tjetër, Serbia vazhdon të pajiset me armë ruse, përfshirë sistemet “Pancir”.

2.2 Bashkëpunimi inteligjent Kosovë-SHBA në rastet e infiltrimit rus

Në disa raste gjatë viteve të fundit, shërbimet e sigurisë së Kosovës i kanë dorëzuar SHBA-së: Informacioni për agjentë rusë që operonin në rajon, të dhëna mbi kanalizimin e fondeve ruse për destabilizim politik, raportime të sakta për depërtimin e mercenarëve të grupit Wagner në Serbi.
Një kongresmen amerikan deklaroi: “Kosova po ndan me ne informacione që Serbia nuk do t’i ndajë kurrë.” Ky është një kriter strategjik që e identifikon Kosovën si aleate natyrore të NATO-s.

3. Shembuj ndërkombëtarë që mbështesin argumentin: Kosova duhet të jetë në NATO
3.1 Mali i Zi (2017) – Pranimi i një shteti të vogël për të frenuar Rusinë

Edhe pse i vogël, Mali i Zi u pranua sepse: ishte kundër ndikimit rus, kishte orientim të qartë politik, kishte marrëdhënie të qëndrueshme me SHBA-në. Kosova i ka të gjitha këto dyfish më të forta se Mali i Zi.

3.2 Maqedonia e Veriut (2020) – Pranimi për stabilizim rajonal
Maqedonia u pranua për të stabilizuar rajonin.
Kosova është edhe më e rëndësishme strategjikisht sepse kontrollon: korridoret veri-jug, vijën kufitare më të nxehtë me Serbinë, pikën e parë të rezistencës ndaj ndikimit rus.

3.3 Finlanda dhe Suedia (2022-2023) – Pranimi si reagim ndaj agresionit rus
Rusia u perceptua si kërcënim i menjëhershëm.
Në Ballkan, Rusia vepron përmes Serbisë. Pra, logjika është e njëjtë: Kosova duhet të pranohet si shteti që ndalon penetrimin rus.
4. Pse Kosova në NATO garanton paqe të qëndrueshme në Ballkan: Ilustrime konkrete
4.1 Eliminon mundësinë e agresionit serb. Siç Serbia i ndërpreu pretendimet ndaj Malit të Zi pasi ai u anëtarësua në NATO, e njëjta logjikë do të vlejë për Kosovën: Serbia nuk do të guxojë më të organizojë paramilitarë, nuk do të kërcënojë më me ndërhyrje ushtarake, do të detyrohet të pranojë realitetin politik dhe juridik.

4.2 Neutralizon ndikimin rus në rajon

Nëse Kosova bëhet pjesë e NATO-s, atëherë: korridori rus-serb izolohet, Rusia humb pikën e saj kryesore të ndikimit, Serbia detyrohet të ndryshojë kurs politik.
Ky është edhe mesazhi i analistëve si Edward Joseph në Kongres:
“Kosova në NATO është investimi më i lirë dhe më i sigurt për SHBA-në.”
4.3 Mbyllja e unazës së sigurisë së NATO-s në Ballkan
Aktualisht: Shqipëria, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut, Greqia, Kroacia, Sllovenia janë në NATO. Vetëm Kosova mbetet jashtë, duke krijuar një “hendek sigurie”.
Prandaj në Kongres u tha: “Pa Kosovën, NATO-ja ka një vrimë në hartën e saj strategjike.”
Koha e tolerimit ndaj Serbisë ka mbaruar – koha e integrimit të Kosovës në NATO ka ardhur. Rastet konkrete – Banjskë, dronët rusë, sabotimet politike – e kanë bindur Kongresin Amerikan se: Serbia është burim destabilizimi, Kosova është aleat i qëndrueshëm, NATO është garancia e vetme afatgjatë e paqes. Prandaj: Kosova në NATO nuk është më një kërkesë politike, por një domosdoshmëri gjeostrategjike e sigurisë ndërkombëtare. Dhe ky është mesazhi më i qartë që vjen sot nga Washingtoni: Paqja në Ballkan fillon me Kosovën në NATO.