Nga: Petra Dragasevic / Daily Art Magazin

Ishte viti 1305, kur Giotto di Bondone pikturoi një afresk që përshkruan momentin kur prindërit e Virgjëreshës Mari, Joakimi dhe Ana, puthen me njëri-tjetrin te Porta e Artë në Jerusalem. Mendohet se kjo është puthja e parë në historinë e artit. Ky afresk është pjesë e ciklit që mbulon të gjitha muret e Kishës “Skrovenji” në Padovë [Cappella degli Scrovegni].

Afresku është teknikë e pikturës murale ku pigmentet me bazë uji aplikohen mbi një shtresë të hollë të suvasë që është ende e lagësht. Suvaja duhet të qëndrojë e lagur ndërsa piktori punon mbi të. Prandaj, ajo aplikohet vetëm në zonën ku artisti vlerëson se do të mund të pikturojë brenda një dite. Artisti duhet të pikturojë me shumë saktësi dhe shpejtësi, sepse kjo teknikë, ndryshe nga të tjerat, nuk lejon korrigjime të mëvonshme. Afresku është traditë e lashtë e pikturës, por zakonisht lidhet me artin e Rilindjes Italiane.

Afreskët në Kishën “Skrovenji” në Padovë janë më të ruajturit të Giottos dhe janë kryevepra e tij më e madhe në këtë teknikë. Cikli rrëfen ngjarje nga jeta e Virgjëreshës Mari dhe e Krishtit.

Në vitin 1880, qyteti i Padovës mori në pronësi Kishën “Skrovenji”. Gjatë shekujve XIX dhe XX, afreskët janë restauruar disa herë. Që nga vitet 1970 e deri më sot, ndërtesa, cilësia e ajrit në të, faktorët ndotës dhe vetë afreskët janë studiuar dhe monitoruar me kujdes të madh.

Në hyrje është ndërtuar një dhomë e re pritjeje me ajër të kondicionuar. Është një lloj njësie dekontaminimi, ku 25 vizitorë kalojnë 20 minuta duke ndjekur një video hyrëse mbi përmbajtjen dhe ruajtjen e Kishës, përpara se të hyjnë brenda – me qëllim që të mos kontaminojnë afreskët. Pasi hyni brenda, mund të admironi pikturat delikate për 15 minuta, dhe më pas hyn një grup tjetër prej 25 vetash.

Giotto di Bondone ishte piktor italian që lindi rreth vitit 1267 në Toskanë. Ai punoi në mbarë Italinë, por kryesisht në Firence. Konsiderohet si artisti i parë që u shkëput nga stili bizantin dhe iu drejtua natyralizmit dhe një ndjesie të qartë të hapësirës që nuk ishte më thjesht e sheshtë. Ai pikturoi njerëz të vërtetë me fytyra të ndryshme dhe krijoi përshtypjen e thellësisë dhe objekteve tredimensionale. Për këtë arsye, konsiderohet gjithashtu si “babai” i artit të Rilindjes. Në vitin 1334, ai u emërua drejtues i punëtorisë pranë katedrales së Firences, një nder që deri atëherë ishte rezervuar vetëm për skulptorët dhe arkitektët. Kur vdiq në vitin 1337, ai ishte një artist i pasur, i famshëm dhe i suksesshëm.

“Takimi te Porta e Artë” i Giottos paraqet momentin kur si Joakimi dhe Ana marrin lajmin nga engjëlli se, pas shumë viteve të shterpësisë, ata do të kenë një fëmijë.

E gjithë skena zhvillohet në plan të parë. Figurat janë të thjeshta dhe të mëdha, të mbledhura ngushtë. Kompozicioni është në harmoni të përsosur me përmbajtjen emocionale të subjektit. Arkitektura e portës së madhe, me harkun e rrethuar me ar, krijon një kornizë të thjeshtë për ngjarjen.

Personazhet e Giottos shprehin emocionet e veta. Katër figurat femërore shikojnë në drejtim të çiftit të lumtur. Me kokat paksa të përkulura, drejtojnë shikimin e vëzhguesit. Joakimi dhe Ana anohen drejt njëri-tjetrit, përqafohen dhe puthen. Hallet e tyre kryqëzohen ndërsa ata e ngjiznin në mënyrë të pastër të Lumen Mari.

Në kontrast me këtë skenë të gëzueshme dhe emocionale, zonja me veshje të errëta shikon e hutuar në një drejtim tjetër, ndoshta duke parashikuar ngjarjet e zymta që do të vijnë.

Arti i Giottos duhet t’u jetë dukur pothuajse i mrekullueshëm për bashkëkohësit e tij, sepse format e tij ishin aq të gjalla, saqë mund të ngatërroheshin me vetë realitetin. Edhe pse sot mund të na duken disi naive, ato ishin absolutisht revolucionare për kohën.

Në vitin 2021, Kisha “Skrovenji” u përfshi në listën e trashëgimisë botërore të UNESCO-s. /Telegrafi/