Shkruan: Ethem Çeku

Në historinë e gjatë të kombit shqiptar, Shqipëria përbën më shumë se një njësi shtetërore – ajo është substrati moral dhe ndërgjegjja ekzistenciale e shqiptarëve, përmes së cilës ideja e kombit ka mbijetuar mbi ndarjet territoriale dhe tronditjet e historisë. Që nga akti themeltar i pavarësisë më 1912, Shqipëria ka mbartur funksionin e qendrës shpirtërore të identitetit kombëtar, duke përfaqësuar jo vetëm realitetin politik të shtetit, por edhe parimin moral të bashkimit, dinjitetit dhe lirisë.

Në një këndvështrim filozofik, Shqipëria është figura e ndërgjegjes etike kolektive, një hapësirë simbolike ku bashkohen kujtesa historike, vlera universale dhe përpjekja për drejtësi.

Në thelbin e qenies kombëtare shqiptare, liria dhe drejtësia nuk janë nocione të ndara, por dy dimensione të një parimi të vetëm moral.

Liria pa drejtësi humb substancën e saj etike, ndërsa drejtësia pa liri kthehet në formalizëm të zbrazët.

Prandaj, koncepti “liri për drejtësi” duhet kuptuar si kategori ontologjike e ekzistencës shqiptare — një përpjekje e vazhdueshme për të harmonizuar qenien njerëzore me të vërtetën, barazinë dhe dinjitetin.

Në rrjedhën e kohës, Shqipëria ka qenë arkitektura morale e kombit, ku sakrifica është shndërruar në ideal, e dhimbja në vetëdije. Përmes institucioneve të saj, përkushtimit qytetar dhe qëndrueshmërisë politike, ajo ka mishëruar koncepcionin e republikës morale, ku shteti nuk është vetëm organizim administrativ, por shprehje e shpirtit të lirë të një populli.

Ajo ka qenë strehë e shpresës dhe e qëndresës, duke mbajtur gjallë idealin e bashkimit shpirtëror dhe të solidaritetit kombëtar përtej çdo kufiri gjeografik.

Në horizontin bashkëkohor, Shqipëria përfaqëson moralitetin e kujtesës, duke dëshmuar se një komb nuk e mat vlerën e tij me territor, por me cilësinë e ndërgjegjes së vet historike dhe humane.

Ajo ruan ekuilibrin midis kujtesës dhe projektit të ardhshëm, midis sakrificës dhe shpresës, duke e përkthyer përvojën historike në urtësi politike.

Siç do të thoshte Paul Ricoeur, “kujtesa është akt i drejtësisë”, dhe në këtë kuptim, Shqipëria është kujtesa e drejtësisë shqiptare – kujtesa që refuzon harresën dhe afirmon dinjitetin.

Sot, në një realitet ku drejtësia është sprovë e ndërgjegjes kombëtare, thirrja “liri për drejtësi” rikthehet si aksiomë morale e kohës sonë.

Nesër, në tubimin e madh të shqiptarëve për lirimin e çlirimtarëve të lirisë, do të shprehet jo vetëm një qëndrim politik, por një akt etik i kujtesës kolektive.

Në atë moment, historia nuk do të flasë me fjalë, por me praninë e saj:

do të dëshmojë se liria dhe drejtësia janë themelet e pashlyeshme të identitetit shqiptar, të cilat asnjë padrejtësi nuk mund t’i përmbysë.

Ky tubim nuk është një reagim, por një ndërgjegjësim; nuk është një shfaqje e revoltës, por manifestim i moralitetit historik të një populli që di të falë, por nuk pranon të nëpërkëmbet.

Ai është shprehja më e lartë e asaj që filozofia e quajti dikur “etikë e përgjegjësisë” – për të mos lejuar që heshtja të bëhet bashkëfajtore me padrejtësinë.

Në këtë kontekst, Shqipëria mbetet busulla morale e kombit shqiptar, udhëheqëse e heshtur e ndërgjegjes sonë kolektive.

Ajo mishëron idealin e përbashkët të lirisë dhe drejtësisë, duke dëshmuar se forca e një kombi qëndron jo në pushtet, por në vlera.

Shprehim mirënjohjen më të thellë për Kryeministrin e Shqipërisë, për institucionet shtetërore dhe për gjithë popullin shqiptar,

që me dinjitet dhe përkushtim po mbështesin protestën e drejtë për lirinë e çlirimtarëve të Kosovës.

Ky qëndrim është shprehje e solidaritetit kombëtar dhe e bashkimit shpirtëror shqiptar, që dëshmon se idealet e lirisë nuk njihen nga kufijtë, por nga ndërgjegjja e përbashkët.

Sepse në fund, çdo epokë e historisë sonë mund të përmblidhet në një pohim të vetëm:

liria për drejtësi dhe drejtësia për liri – janë dy anët e të njëjtës ndershmëri kombëtare,

të cilën Shqipëria, me dinjitet dhe përkushtim, e ka ruajtur si amanet të përjetshëm të historisë shqiptare.