Serbia filloi të ndryshojë të ardhmen e saj evropiane 4-5 vjet më parë, tha në një intervistë Zoran Vulletiq, president i Forumit Demokratik Qytetar, duke komentuar se Serbia dhe Kina i ngritën marrëdhëniet e tyre nga “niveli i partneritetit strategjik në nivel të një të ardhmeje të përbashkët”.

“Kjo ishte veçanërisht e dukshme dy vjet e gjysmë më parë, tani pothuajse që nga fillimi i agresionit rus kundër Ukrainës, kur Serbia është një nga, nuk mund të them as, vendet e pakta evropiane, por, së bashku me Bjellorusinë, i vetmi që në mënyrë aktive dhe praktikisht e mbështet atë agresion ndaj Ukrainës dhe këto janë vetëm vazhdimësi e atij vendimi politik që është i dukshëm për të gjithë, veçanërisht për partnerët tanë në Perëndim”.

Vulletiq thekson se BE-ja e sheh se kjo është qartazi afër maksimumit apo ndoshta edhe kapacitetit maksimal të shoqërisë serbe në këtë proces të anëtarësimit dhe në procesin e normalizimit të marrëdhënieve.

Marrëdhëniet e BE-së ndaj Serbisë, thotë ai, nuk mund t’i vëzhgojmë vetëm përmes marrëdhënieve ndaj pushteteve.

“Opozita pati një shans të madh, sidomos pas zgjedhjeve të vitit të kaluar, kur BE-ja e ndihmoi me vendosmëri këtë pjesë të opozitës, e kam fjalën për ‘Serbinë kundër dhunës’ që të ketë zgjedhje të reja”.

Ai tregon se kanë pasur mundësinë që përmes disa paneleve në Parlamentin Evropian dhe përmes kontakteve në Komisionin Evropian t’i drejtohen Bundestagut dhe të prezantojnë ndër të tjera qëndrimin e tyre politik, e jo vetëm të përshkruajnë situatën në Serbi.

“Mendoj se opozita luajti kumar dhe e humbi atë shans”, thekson Vulletiq, duke theksuar se opozita nuk iu referua të paktën dy rezolutave të tjera për Serbinë, të cilat ishin miratuar nga Parlamenti Evropian në gjashtë muajt e kaluar.

Njëra lidhej me marrëdhëniet e Serbisë me Rusinë dhe tjetra pas aktit terrorist në Banjskë, kur Millan Radojiçiq, gjoja pa dijeninë e shtetit organizoi gjithçka që ai organizoi.

Në Serbi, beson ai, është e qartë për të gjithë politikanët se Serbia i humbi të gjitha luftërat në vitet 1990.

“Dhe tani të gjitha negociatat që po bëjmë janë negociata 20-vjeçare për trashëgiminë. Kemi, do të them lirisht, dyfytyrësi politike nga të dyja palët që gënjejnë dhe manipulojnë popullin serb, në radhë të parë për ta mbajtur atë në rolin e pengut në veri të Kosovës, të politikës së ligë serbe, si ndaj komunitetit serb në Kosovë, ashtu edhe ndaj Kosovës në tërësi”.

Me rastin e shpalljes së Kuvendit serb pas miratimit të rezolutës për Srebrenicën në OKB, Vulletiq deklaron se “do të jetë një manifestim tjetër ose le të themi një përsëritje vajtimesh për disfatat e politikës sonë”.

Intervista e plotë

The Geopost: Gjatë vizitës së presidentit kinez Xi Jinping në Beograd, Kina dhe Serbia ngritën marrëdhëniet nga “partneriteti strategjik në nivelin e një komuniteti të së ardhmes së përbashkët”. A do të thotë kjo se Serbia po e ndërron të ardhmen evropiane me të Kinës?

Vulletiq: Do të thosha se Serbia filloi të ndryshojë të ardhmen e saj 4-5 vjet më parë dhe kjo ishte veçanërisht e dukshme dy vjet e gjysmë më parë, pothuajse që nga fillimi i agresionit rus kundër Ukrainës, kur Serbia ishte, nuk mund të them madje as një nga vendet e pakta evropiane, por me Bjellorusinë, e vetmja që në mënyrë aktive e mbështet atë agresion kundër Ukrainës dhe këto janë vetëm vazhdimi i atij vendimi politik që është i dukshëm për të gjithë, veçanërisht për partnerët tanë në Perëndim.

Pra, nuk jam absolutisht i befasuar nga kjo, kjo lloj vizite dhe efektet e kësaj vizite dhe rezultatet që do të fillojmë t’i paguajmë shumë shtrenjtë në një të ardhme jo shumë të largët, sepse kreditë që kontraktojmë dhe aranzhimet e biznesit me të cilat kontraktojmë me Kinën përmes një marrëveshjeje ndërqeveritare që praktikisht u mundësoi autoriteteve serbe të negociojnë privatisht të gjitha projektet e infrastrukturës me kompanitë shtetërore kineze, ku pala kineze absolutisht nuk zbulon ndonjë kusht të qartë – si do të shpenzohet, nëse do të kryhen procedurat publike, nëse ka studime fizibiliteti dhe justifikimi që janë bërë ato projekte, ata absolutisht nuk janë të interesuar për këtë, ata janë të interesuar vetëm ta plasojnë sa më shumë paranë e tyre, të japin sa më shumë kredi përmes Serbisë dhe aranzhimeve kreditore dhe ky është interesi i tyre i qartë.

Është qartazi në interesin e tyre që ata kanë nevojë praktikisht për një terren stërvitor dhe për pjesën e poshtme të Evropës dhe Serbia është pozicionuar si dikush që e dëshiron atë, si dikush që mund ta bëjë më së miri për momentin, sepse është absolutisht në humbje në politikën e saj të jashtme dhe nuk e kupton kohën dhe botën në të cilën jeton.

Pra, mendoj se interesat e shtetit kinez, i cili dëshiron të hyjë në Evropë, kanë përkuar dhe mendoj se situata është ideale për shtetin kinez sa i përket marrëdhënieve të Serbisë dhe Serbisë me BE-në.

Këtu (në Serbi), për shembull, analistët dhe disa njerëz përmendin, dëgjojmë në mediat tona, se si Kina ka projekte shumë më domethënëse me Hungarinë. Kjo është e vërtetë, por ajo është anëtare e Bashkimit Evropian dhe Hungaria nuk mund t’i realizojë të gjitha ato kredi dhe të gjitha ato marrëveshje biznesi me Kinën në të njëjtën mënyrë si Serbia.

Mendoj se për Kinën dhe për qeverinë tonë, këtu siç është, kushtet ideale janë pikërisht këto, që Serbia të jetë në rrugën evropiane, të mos jetë dhe të mos bëhet kurrë anëtare e BE-së, por të mbetet në rrugën e përjetshme evropiane dhe ky është interesi më i mirë i Kinës dhe interesi më i mirë i personave aktualë në pushtet në Serbi, në mënyrë që ata të mbushin xhepat e tyre privatë nga njëra anë dhe nga ana tjetër, t’i mundësojnë Kinës të ketë një prani në Evropë në mënyrën dhe në masën që Kina dëshiron.

The Geopost: Në të njëjtën kohë, Bashkimi Evropian vazhdimisht dërgon para në Serbi pa asnjë kusht.

Vulletiq: Jam i sigurt se BE-ja nuk po i mban sytë mbyllur, por BE-ja e ka kuptuar, mendoj shumë mirë, me kë ka të bëjë.

Mendoj se BE-ja e sheh se kjo është qartazi afër maksimumit ose ndoshta edhe kapacitetit maksimal i shoqërisë serbe si në këtë proces të anëtarësimit ashtu edhe në procesin e normalizimit të marrëdhënieve.

Pra, kur BE-ja bën një analizë të Serbisë, e bën atë shumë më thellë dhe shumë më gjerësisht. Marrëdhëniet e BE-së me Serbinë nuk mund t’i vëzhgojmë vetëm përmes marrëdhënieve me autoritetet.

BE-ja dhe zyrtarët e BE-së e kanë obligim që, dikush do të thotë po bashkëpunojnë, dikush do të thotë po ndërtojë marrëdhënie me Serbinë, me kë tjetër por së shpeshti me njerëzit që janë në pushtet.

Por duhet të them se opozita jonë ka një obligim të madh edhe në sistemin politik që ekziston në Serbi. Opozita pati një shans të madh, sidomos pas zgjedhjeve të vitit të kaluar, kur BE-ja e ndihmoi me vendosmëri këtë pjesë të opozitës, po flas për “Serbinë kundër dhunës”, për të pasur zgjedhje të reja, që Vuçiq duhet të shpall zgjedhje të reja për Beogradin, sepse ky është rezultat i presionit të BE-së, për shkak të presionit të brendshëm të opozitës.

Si t’i lidh të gjitha? Po lidhem me faktin që opozita mori mundësinë në disa panele në Parlamentin Evropian para së gjithash. Dhe përmes kontaktit në Komisionin Evropian dhe përmes mundësisë për t’iu drejtuar, për shembull, Bundestagut në Gjermani, për të paraqitur, ndër të tjera, qëndrimin e saj politik, dhe jo vetëm për të përshkruar situatën në Serbi dhe për të përshkruar se si Vuçiq manipuloi zgjedhjet e 17 dhjetorit. Mendoj se opozita luajti kumar dhe e humbi atë shans, e as, mendoj, nuk ishin të aftë të kuptojnë se ata që ishin dhe përfaqësonin opozitën e Serbisë në ato institucione në këto takime, se BE-ja priste shumë më tepër se ajo që ata thanë atje.

Duke qenë në panel dhe duke folur para votimit, p.sh., të rezolutës së Parlamentit Evropian, e cila shënon manipulimet në zgjedhje dhe kërkon rizgjedhje, dhe jo të konstatojë nga ana jonë, nga opozita, ishte aty Pavle Grboviq, Marinika Tepiq… Asnjë fjalë nuk iu referuan së paku dy rezolutave të tjera për Serbinë, të cilat ishin miratuar nga Parlamenti Evropian në gjashtë muajt e kaluar.

Njëra lidhej me marrëdhëniet e Serbisë me Rusinë dhe tjetra pas aktit terrorist në Banjskë, kur Millan Radojiçiq, gjoja pa dijeninë e shtetit organizoi gjithçka që ai organizoi.

Opozita jonë nuk tha asnjë fjalë për ato dy rezoluta, të cilat janë po aq të rëndësishme, për të mos përmendur ndoshta edhe më të rëndësishme se ajo që shpresonin në ato panele që Parlamenti Evropian do të miratonte.

Pra, evropianët nuk morën mjaft argumente nga opozita jonë se opozita jonë dëshiron t’i qaset BE-së në një mënyrë politike më gjithëpërfshirëse, serioze.

Dhe prandaj nuk më habit vazhdimi dhe pakësimi i presionit evropian ndaj Aleksandër Vuçiqit dhe regjimit të SNS-së, kur bëhet fjalë për të gjitha çështjet tona.

The Geopost: Serbia po e forcon miqësinë me Kinën, u formua një qeveri në të cilën gjenden rusofilë të shquar avokatë të botës serbe, presidenti i Serbisë nuk e fsheh se shpreson në një ndryshim të kushteve gjeopolitike, një fitore ndaj Trumpit në SHBA, e cila do ta lejojë atë të rimarrë një pjesë ose të gjithë Kosovën, eventualisht entitetin e Republikës Srpska në BeH. A ka guxim Serbia të lëshohet në një gjë të tillë?

Vulletiq: Mendoj se keni absolutisht të drejtë, çfarë dëshiron Aleksandar Vuçiq dhe qeveria jonë. Mendoj se përqindja më e madhe e opozitës sonë dëshiron të njëjtën gjë dhe nuk shoh shumë potencial që ata të udhëheqin një politikë ndryshe në krahasim me Vuçiqin, për fat të keq.

Megjithatë, më duhet të them dhe mendoj se përgjigja më e thjeshtë është të citoj avokatin tonë të famshëm Sead Spahoviq, i cili në një nga intervistat e fundit tha se ‘është e vërtetë që Serbia ka gjithnjë e më shumë armë dhe po armatoset, por Serbia nuk ka më njerëz dhe asnjë ushtri që do të luftonte për Kosovën”.

Unë vetëm do të shtoja se arsyeja shtesë për këtë është sepse është e qartë për të gjithë këtu në Serbi se Serbia i humbi të gjitha luftërat e viteve 1990 dhe veçanërisht për të gjithë politikanët, si Aleksandar Vuçiq, Millosh Vuçeviq, Vojisllav Sheshel, është njëlloj e qartë edhe për Dragan Gjilas dhe Miroslav Aleksiq dhe Radomir Llazoviq dhe Nebojsha Zellenoviq, se Serbia e humbi Kosovën në luftën e vitit 1999 dhe se ky është një fakt i përhershëm.

Dhe tani të gjitha negociatat që po bëjmë janë praktikisht negociata 20-vjeçare pasardhëse. Dhe ne kemi, lirisht do të them, dyfytyrësi politike në të dyja anët që gënjejnë dhe manipulojnë popullin serb, në radhë të parë për ta mbajtur atë në rolin e pengjeve në veri të Kosovës, politika të liga serbe, si ndaj komunitetit serb në Kosovë edhe ndaj Kosovës në tërësi dhe kështu ndaj qytetarëve të saj në Serbi.

The Geopost: Pas miratimit të Rezolutës së OKB-së për gjenocidin në Srebrenicë, është paralajmëruar një Kuvend tërësisht serb. Çfarë të pritet?

Vulletiq: Do të jetë një tjetër manifestim ose le të themi një përsëritje vajtimesh për disfatat e politikës së tyre.

Sepse Aleksandar Vuçiq, Ivica Daçiq, ata ishin nga liderët e politikës serbe të viteve 1990, e cila sigurisht përjetoi një disfatë politike, ekonomike, ushtarake dhe morale.

Pra, çfarë mund të presim nga ai Kuvend, përveçse le të themi fjalime të ngjashme siç patëm rastin t’i dëgjojmë këtë vit në Prijedor në përkujtimin e përvjetorit të “Stuhisë” ose nja dy vjet më parë në urën e Drinës midis Bosnjës e Hercegovinës dhe Serbisë, të njëjtin rast.

Si p.sh. fjalimi praktikisht politik i Porfirijes, i patriarkut tonë, në letrën e Pashkëve, i cili u përshkua me disa flluska të vogla fetare për t’i mashtruar dhe çmendur më tej serbët naivë.

Sepse më duhet të shtoj, meqenëse Kisha Ortodokse Serbe është një akter shumë i madh në politikën tonë dhe KOS ka mundësinë dhe të drejtën ekskluzive të kalojë institucionalisht kufijtë e vendit tonë dhe ata, duke abuzuar me fenë e tyre, kalojnë në Mal të Zi, kalojnë në Bosnje dhe Hercegovinë, e kështu me radhë në Kosovë.

Dhe aty nuk merren me çështje fetare, as nuk nxisin tolerancën, as dashurinë, as nuk promovojnë ndonjë vlerë universale që do të ishte e përshtatshme për një organizim fetar.

Absolutisht jo. Dhe kjo është arsyeja pse ata nuk janë të njohur në Serbi. Ata janë të njohur në Serbi dhe gëzojnë besimin më të lartë të qytetarëve serbë prej dekadash, sepse janë ultrabartës të ideologjisë nacionaliste dhe kanë qenë grushti rrahës i politikës serbe që nga vitet 1990, dhe sot kjo vetëm është përshtatur me kohët e reja në që jetojmë.