Kina dhe Rusia po pozicionohen si zëra të arsyes dhe po bëjnë thirrje për uljen e përshkallëzimit të një konflikti në të cilin Shtetet e Bashkuara synojnë të hyjnë – kjo është perspektiva që Xi Jinping dhe Vladimir Putin kërkuan të përcillnin gjatë një telefonate të enjten.

Me Presidentin e SHBA-së Donald Trump që po shqyrton mundësinë e bashkimit me Izraelin në një sulm ndaj Iranit, konflikti që po përshkallëzohet me shpejtësi midis dy armiqve të betuar në Lindjen e Mesme i ofron Pekinit dhe Moskës një mundësi tjetër për t’u paraqitur si një alternativë ndaj fuqisë së SHBA-së.

Në telefonatën e tyre, Putin dhe Xi dënuan me forcë veprimet e Izraelit, duke i quajtur ato, sipas Kremlinit, një shkelje të Kartës së OKB-së dhe normave të tjera të së drejtës ndërkombëtare. (Thelbi i çështjes, sigurisht, është shkeljet e vetë Rusisë të së drejtës ndërkombëtare në luftën e saj të vazhdueshme kundër Ukrainës, të cilën Pekini vazhdimisht nuk e ka dënuar.)

Në deklaratën e Pekinit, Xi përdori një ton më të moderuar dhe u përmbaj nga dënimi i qartë i Izraelit – në kontrast me ministrin e tij të jashtëm, i cili bëri pikërisht këtë në një telefonatë me homologun e tij iranian javën e kaluar.

Në vend të kësaj, udhëheqësi kinez u bëri thirrje palëve ndërluftuese, “veçanërisht Izraelit”, që të ndërpresin zjarrin sa më shpejt të jetë e mundur për të shmangur përshkallëzimin e mëtejshëm dhe përhapjen e situatës në rajon.

Dhe në një mesazh të fshehur drejtuar Trump, Xi theksoi se “fuqitë e mëdha” me ndikim të veçantë mbi palët ndërluftuese duhet të punojnë për të “qetësuar situatën, jo të kundërtën”.

Pekini e ka akuzuar prej kohësh Uashingtonin se është një burim paqëndrueshmërie dhe tensioni në Lindjen e Mesme – dhe disa studiues kinezë tani po përdorin krizën e Iranit për të nënvizuar këtë pikë.

Liu Zhongmin, një ekspert i Lindjes së Mesme në Universitetin e Studimeve Ndërkombëtare të Shangait, ia atribuoi shpërthimin e fundit pasigurisë së krijuar nga presidenca e dytë e Trump dhe natyrës kaotike, oportuniste dhe transaksionale të politikës së tij në Lindjen e Mesme.

“(Trump) ka dëmtuar seriozisht autoritetin dhe besueshmërinë e politikës amerikane në Lindjen e Mesme, duke gërryer lidershipin dhe imazhin e Amerikës midis aleatëve të saj, ndërsa dobëson aftësinë e saj për të kërcënuar dhe penguar kundërshtarët rajonalë”, shkroi Liu në median shtetërore këtë javë.

Një tjetër “luftë e përjetshme” në Lindjen e Mesme?

Disa komentues kinezë online kanë theksuar se Trump duket se është në prag të tërheqjes së SHBA-së në një tjetër të ashtuquajtur “luftë e përjetshme” në Lindjen e Mesme.

Në fillim të mandatit të tij të dytë, zyrtarë të afërt me Trumpin theksuan vazhdimisht nevojën që Uashingtoni të zhvendosë fokusin dhe burimet e tij drejt kundërshtimit të ambicieve të Kinës në rajonin Indo-Paqësor. Megjithatë, pesë muaj pas marrjes së detyrës, luftërat në Ukrainë dhe Gaza vazhdojnë të jenë të ashpra – dhe Trump tani po shqyrton përfshirjen e SHBA-së në konfliktin izraelito-iranian.

Pekini nuk ka interes në një luftë të përgjithshme kundër Iranit që mund të rrëzojë regjimin. Nën udhëheqjen e Udhëheqësit Suprem Ajatollah Ali Khamenei, Irani është shfaqur si një fuqi e fuqishme në Lindjen e Mesme dhe një kundërpeshë kyçe ndaj dominimit të SHBA-së – ashtu si Kina po punon për të zgjeruar praninë e saj diplomatike dhe ekonomike në rajon.

Në vitin 2023, Pekini ndihmoi në ndërmjetësimin e një afrimi të papritur midis rivalëve të përbetuar Arabinë Saudite dhe Iranit – një marrëveshje që sinjalizoi ambicien e saj për t’u shfaqur si një fuqi e re në rajon.

Kina e ka mbështetur prej kohësh Iranin nëpërmjet importeve të vazhdueshme të naftës dhe vendit të tij në Këshillin e Sigurimit të OKB-së. Në vitet e fundit, të dy vendet kanë thelluar lidhjet e tyre strategjike, duke përfshirë mbajtjen e ushtrimeve të përbashkëta detare me Rusinë. Pekini e pranoi Teheranin në Organizatën e Bashkëpunimit të Shangait dhe në BRICS – grupime të udhëhequra nga Kina dhe Rusia për të sfiduar rendin botëror të udhëhequr nga SHBA-të.

Irani është gjithashtu një nyje kyçe në Iniciativën “Një Rrugë e Brezit” (BRI) të Kinës, iniciativën e saj globale të infrastrukturës dhe investimeve. Vendi ndodhet pranë portit strategjik të Gwadar – një pikë kyçe e BRI në Pakistan që i siguron Kinës qasje në Oqeanin Indian – dhe kufizohet me Ngushticën e Hormuzit, një pikë kyçe për importet kineze të naftës nga Gjiri Persik.

Ashtu si Rusia, Kina është ofruar si një ndërmjetës i mundshëm në konfliktin Izrael-Iran, duke portretizuar rolin e saj si një ndërmjetës paqeje dhe alternativë ndaj udhëheqjes amerikane.

Gjatë bisedimeve të tij me Putinin, Xi paraqiti katër propozime të gjera për të ulur tensionet, duke përfshirë zgjidhjen e çështjes bërthamore iraniane nëpërmjet dialogut dhe mbrojtjen e civilëve, sipas dokumenteve kineze.

Ndërkohë, Ministri i Jashtëm i Xi-së, Wang Yi, ka pasur një javë të ngjeshur, duke bërë telefonata me homologët e tij në Iran, Izrael, Egjipt dhe Oman për të vendosur kontakte diplomatike.

Megjithatë, mbetet e paqartë se çfarë është i gatshëm dhe i aftë të bëjë Pekini kur bëhet fjalë për ndërmjetësimin e konfliktit. Gjatë fazave të hershme të luftës së Izraelit në Gaza, Kina bëri një ofertë të ngjashme, duke dërguar një të dërguar të posaçëm në rajon për të nxitur bisedimet e paqes – përpjekje që në fund dhanë pak rezultate konkrete.

Ndërmjetësimi i paqes në Lindjen e Mesme është një detyrë e vështirë, veçanërisht për një vend me pak përvojë ose ekspertizë në ndërmjetësimin e konflikteve të zgjatura dhe të vështira – në një rajon thellësisht të ndarë ku nuk ka prani të konsiderueshme politike ose të sigurisë.

Dhe në konfliktin e vetëm ku Kina ka ndikim të rëndësishëm – lufta në Ukrainë – Xi ka ofruar mbështetje diplomatike dhe mbështetje ekonomike shumë të nevojshme për të mbështetur përpjekjet e luftës së Putinit, edhe pse Kina vazhdon të paraqitet si një ndërmjetës neutral i paqes.

Në një kohë kur lidershipi global i Amerikës është gjithnjë e më shumë nën vëzhgim, veçanërisht në sytë e Jugut global, paraqitja e vetes si një zë i përmbajtjes në konfliktin e Iranit mund të jetë një fitore simbolike për Pekinin. /edition.cnn.com