The Economist

“Fluturimi i avionëve luftarakë kërkon shumë përpjekje fizike. Duhet të jesh gati për të fluturuar në çdo kohë, në çdo rrethanë”, sipas Juice një piloti ukrainas.

Kur bie alarmi, Juice ka vetëm disa minuta të bëhet gati dhe të niset. Për shkak se rusët shpesh sulmojnë natën, ai fle me veshjen e pilotit. Megjithatë, pjesa më e keqesipas tij, janë orët e gjata në qiell duke ndjekur raketa ose dron.

“Më pas, pas uljes, ju hapni celularin tuaj dhe shihni shpërthime në Kiev, ose shpërthime në qytete të tjera, dhe nuk keni qenë në gjendje të shpëtoni njerëzit,” thotë ai. “Ose zbarkoni në bazën tuaj dhe shihni se nuk ka energji elektrike atje, sepse një raketë ruse shkatërroi një termocentral.”

Më 31 tetor, ndërsa Rusia lëshoi një sërë raketash kundër Ukrainës, Juice ishte sërish në detyrë. Kishte një problem. Raketat r-27 të epokës sovjetike që mbart avioni i tij nuk janë në gjendje të gjurmojnë objektivin.

Në vend të kësaj, ata kërkojnë që avioni ta bllokojë raketën deri në momentin e shpërthimit. Nëse bllokimi dështon, r-27 rrezikon të kërkojë objektiva të tjerë, duke përfshirë ndërtesat, raporton abcnews.al.

“Kjo është arsyeja pse është shumë e rrezikshme mbi një qytet. Ju jeni përgjegjës për të gjithë personat”, tha Juice.

Vetëm gjatë muajit të kaluar, raketat ruse të dhe dronët Shahed-136 të prodhuara nga Irani, ose dronët kamikaze, kanë vrarë dy duzina njerëz dhe kanë dëmtuar deri në 40% të infrastrukturës energjetike të Ukrainës.

Por vendi po përmirëson aftësinë e tij për t’i rrëzuar nga qielli. Më 10 tetor, forcat ukrainase arritën të rrëzonin gati gjysma e raketave dhe dronëve të nisur nga Rusia kundër Ukrainë.

Shpërthimet tronditën Kievin për herë të parë pas disa muajsh. Më pak se një muaj më vonë, Ukraina pretendon se ka rrëzuar mbi 80% të dronëve dhe raketave ruse. Nga 55 raketat që Rusia lëshoi në Ukrainë më 31 tetor, ditën kur Juice u përplas, 45 u rrëzuan, sipas forcave ajrore të Ukrainës.

Armët e reja nga aleatët perëndimorë janë një nga arsyet e suksesit të forcave ukrainase.  Në fillim të tetorit, Ukraina mori një sistem të avancuar iris-t nga Gjermania.

Sistemet raketore S-300 nga Sllovakia ka qenë gjithashtu jashtëzakonisht efektive. Amerika thotë se Ukraina është gati të marrë dy sisteme nasams, të zhvilluara nga Kongsberg, një kompani norvegjeze  dhe Raytheon, një amerikane; po përpiqet të përshpejtojë dorëzimin e gjashtë të tjerëve.

Oficerët ukrainas thonë se kanë mësuar të parashikojnë se nga lëshohen dronët dhe raketat dhe cilat rrugë mund të marrin, dhe të riorganizojnë mbrojtjen e tyre në përputhje me rrethanat.

Ndonjëherë rusët përpiqen të ngatërrojnë ukrainasit duke lëshuar raketa nga vende të ndryshme ose duke i programuar ata të fluturojnë në rreth, thotë Yuriy Ignat, një zëdhënës i forcave ajrore.

“Dhe ne po përpiqemi të përdorimin mbrojtjen tonë ajrore për t’i mashtruar ata,” shton ai.

“Ky është gjithashtu një art, të jesh në vendin e duhur në kohën e duhur.”

Njerëzit janë të rrezikuar në çdo moment. Jashtë kafenesë ku u zhvillua intervista, në qytetin perëndimor të Vinnytsia,  raketa ruse vrarën 28 persona dhe shkatërruan dhjetëra ndërtesa.

Armët e Perëndimit kanë ndihmuar forcat ukrainase dhe sigurisht kanë pasur një ndikim në luftën kundër Rusisë por ato janë të pakta, sipas zyrtarëve ukrainas. Pajisjet e epokës sovjetike përbëjnë pjesën më të madhe të mbrojtjes ajrore të Ukrainës, raporton abcnews.al.

“Ne po luftojmë me armë të mijëvjeçarit të fundit kundër armëve që janë prodhuar dy vite më parë”, tha Ignat.

Radarët e Ukrainës kanë vështirësi në gjurmimin e raketave ruse.

“Herën e parë që u ula në postin komandues të nasams, u deshën vetëm disa minuta për të kuptuar se si funksionon sistemi,” tha Denis, oficeri i mbrojtjes ajrore.

U deshën vetëm disa javë për të trajnuar operatorët ukrainas në Norvegji, gjë që është e jashtëzakonshme për një program të tillë, thotë ai. Por avantazhi më i madh që armët e reja do t’i ofronin Ukrainës është një shans për të krijuar një mburojë në disa pjesë të vendit.

Aktualisht, në vend të një rrjeti të vetëm të mbrojtjes ajrore, Ukraina ka një sërë sistemesh që nuk mund të shkëmbejnë dhe të marin të dhëna.

Sistemet si buk-m1 ose s-300 mund të qëllojnë vetëm në objektivin që shfaqet në radarin e tyre. Por nasams dhe iris-t veprojnë ndryshe, pasi një objektiv i zbuluar nga njëri mund të shkatërrohet nga tjetri, vetëm deri në rreth 40 km.

Edhe pse Ukraina po përmirëson mbrojtjen e saj, rreziku është ende i pranishëm. Zyrtarët ukrainas thonë se janë të vetëdijshëm për planet ruse për të blerë raketa balistike Fateh-110 dhe Zolfaghar nga Irani dhe për t’i dërguar ato në Krime dhe nga deti në portet ruse në Kaspik.

“Ne e dimë se marrëveshjet janë bërë tashmë,” tha Vadym Skibitskiy, nënkryetari i inteligjencës ushtarake ukrainase.

Ai dhe disa të tjera kanë pranuar se Ukraina nuk ka mbrojtje efektive kundër raketave iraniane, të cilat godasin objektivat me shpejtësi shumë më të larta se raketat kalibr ose dronët, ose kundër raketave të ngjashme Iskander që Rusia ka përdorur tashmë kundër Ukrainës.

Skibitskiy tha se rusët lëshuan 25 Iskander në tetor. Ukraina ishte në gjendje të rrëzonte vetëm tre prej tyre. Vendi është po aq i pambrojtur ndaj raketave hipersonike Kinzhal që Rusia ka vendosur në disa prej avionëve të saj luftarakë.

Deri më tani, përdorimi i raketave të tilla nga Rusia është frenuar vetëm nga mungesa. “Rusëve u mungojnë municionet”,  sipas një zyrtari të lartë perëndimor.

Skibitskiy vlerëson se Rusisë i kanë mbetur vetëm 120 Iskander. Burime të tjera thonë se numri i Kinzhalëve është rreth 40.  Megjithatë, me rezervat e saj të rimbushura nga iranianët, Rusia mund të dyfishojë sulmet e saj.

Tani më shumë se kurrë, Ukraina ka nevojë për armë të afta për të rrëzuar raketat balistike, siç është sistemi i mbrojtjes Patriot i Amerikës. Ata gjithashtu kanë kërkuar raketa me rreze më të gjatë, të cilat ata mund t’i përdorin për të goditur qendrat e komandës së armikut.

Amerika ka refuzuar të furnizojë Ukrainën me sistemet raketore “atakma”, e shqetësuar se mund të përdoret kundër objektiva brenda territorit rus. Juice ka deklaruar se kapaciteti i Ukrainës me armët e vjetra arrin deri këtu.

Avionët luftarakë të vjetër të vendit, duke përfshirë avionët luftarakë Mig-29 dhe Su-27 të prodhimit sovjetik, janë të aftë  edhe kundër dronëve Shahed. Pa avionë modernë, forcat ajrore të Ukrainës nuk mund të krahasohen me forcat ajrore të Rusisë apo raketat e saj: “Ne kemi shumë pilotë dhe ekuipazhe tokësore të trajnuar shumë mirë, por pajisjet tona nuk janë të mjaftueshme dhe aq të mira.”

Por të paktën Juice kishte disa lajme të mira pas sulmeve të shumta më 31 tetor, pasi forcat tokësore të Ukrainës rrëzuan raketën që i i kishte shpëtuar atij në qiell.