BEI Globale, krahu financiar i Bankës Evropiane të Investimeve (BEI) për aktivitete jashtë Bashkimit Evropian, investoi një vlerë rekord prej 1,2 miliardë eurosh në të gjithë Ballkanin Perëndimor në 2023 (365 milionë euro më shumë se në 2022).

Investimet shkuan në projekte të qëndrueshme dhe të tranzicionit energjetik që mbështesin përpjekjet e rajonit për anëtarësim në BE, si dhe përpjekjet ekonomike, klimatike dhe ato të lidhjes.

“Fondet mbështesin projektet në kuadër të planit ekonomik dhe të investimeve, dhe nismës Global Gateway, instrumente strategjike të BE-së për të kapërcyer boshllëqet ekzistuese infrastrukturore dhe për të përmirësuar standardet e jetesës. Në bashkëpunim të ngushtë me Komisionin Evropian, ne kemi kënaqësinë të ofrojmë një grant mbresëlënës prej 475 milionë eurosh në kuadër të kornizës së investimeve të Ballkanit Perëndimor dhe nismës për rimëkëmbje ekonomike të BEI-t”, tha Kyriacos Kakouris, zëvendëspresident i BEI-t, përgjegjës për rajonin.

Pjesa më e madhe e fondeve të reja (58%, ose 693 milionë euro) është ndarë për transport më të sigurt dhe të qëndrueshëm, përkatësisht për linjat hekurudhore në Serbi (Beograd-Nish) dhe Maqedoninë e Veriut (Kriva-Palanka-kufiri me Bullgarinë).

Banka e BE-së nënshkroi fonde shtesë për modernizimin e transportit urban në Sarajevë dhe një projekt për rehabilitimin dhe sigurinë e rrugëve në Serbi. 275 milionë euro (23% e financimit total në 2023) iu kushtuan mbështetjes së bizneseve të vogla dhe të mesme (NVM) në Ballkanin Perëndimor. Fondet e mbetura do të shkojnë për projektet e energjisë, ujit, shëndetësisë dhe arsimit.

“Falë partneriteteve në kuadër të Team Europe me partnerët tanë të Ballkanit Perëndimor, Komisionin Evropian dhe institucionet financiare ndërkombëtare, ne mund të shfrytëzojmë sa më shumë nga burimet këshillimore dhe financiare për të maksimizuar përfitimet për njerëzit në rajon. Ne mirëpresim paraqitjen e planit të ri të rritjes së propozuar nga Komisioni, i cili do të përshpejtojë reformat kryesore që promovojnë prosperitet më të madh ekonomik, avancimin e konvergjencës me Bashkimin Evropian dhe forcimin e nismave rajonale si tregu i përbashkët rajonal”, tha zëvendëspresidenti Kakouris.

Përveç financimit, Banka ofroi mbështetje teknike këshillimore për përgatitjen dhe zbatimin e një projekti të shpërndarjes së ujit në Tiranë, si dhe një linjë kredie për veprimet klimatike për NVM-të në Maqedoninë e Veriut.

Sipas programit JASPERS të financuar nga BE-ja, kapaciteti i disponueshëm këshillimor teknik për Ballkanin Perëndimor pritet të trefishohet, me një buxhet prej 20 milionë eurosh në dispozicion për gjashtë vitet e ardhshme.

Mbi 61% e projekteve të nënshkruara në vitin 2023 për Ballkanin Perëndimor kontribuojnë drejtpërdrejt në veprimet për klimën dhe qëndrueshmërinë mjedisore – në përputhje me qëllimet e BEI-t për klimën. Banka e BE-së nisi projekte të reja në energjinë e rinovueshme, efikasitetin e energjisë dhe infrastrukturën e energjisë së pastër.

Në konferencën e ndryshimeve klimatike COP28, BEI Globale, ka njoftuar qasjen e saj të re, të projektuar për të rritur financimin dhe shërbimet këshillimore në nivel global, në mbështetje të tranzicionit dhe rimëkëmbjes së drejtë. Lidhur me aktivitetet fillestare të tranzicionit, fokusi do të vendoset në Bosnjë-Hercegovinë, Kosovë*, Mal të Zi, Maqedoninë e Veriut dhe Serbi.

Në konferencë, Banka u bashkua gjithashtu me nënshkruesit e një deklarate për platformën e investimeve të tranzicionit të drejtë për Maqedoninë e Veriut, që synon të ndihmojë në mobilizimin e deri në 3 miliardë eurove për të përshpejtuar vendosjen në punë të kapacitetit të energjisë së rinovueshme 1,7 GW deri në vitin 2030.

Në bashkëpunim me bankat tregtare dhe institucionet kombëtare të zhvillimit si Banka e Zhvillimit e Maqedonisë së Veriut, BEI Globale ofroi 275 milionë euro në formë kredie të përballueshme për NVM-të për t’i ndihmuar ato të zgjerohen dhe krijojnë vende pune, duke përmirësuar njëkohësisht ndikimin e tyre social dhe klimatik.

Disa linja kreditimi përfshijnë gjithashtu një komponent “të gjelbër”, që mbështet energjinë e pastër dhe projektet e masave për klimën në sektorin privat.

Lidhur me linjën e saj novatore të kredisë me ndikim financiar, të njoftuar në vitin 2020 në vendet e Ballkanit Perëndimor, banka e BE-së mori një çmim prestigjioz Uxolo në 2023. Kredia nxit punësimin e të rinjve, barazinë gjinore dhe praktikat shoqërore gjithëpërfshirëse, me shpërblime financiare për kompanitë që përmbushin objektivat e punësimit afatgjatë.

Së fundi, Fondi Evropian i Investimeve (FEI), pjesë e Grupit të BEI-t, filloi zbatimin e instrumentit të garancisë së WB EDIF për qëndrueshmërinë e NVM-ve, që pritet të zhbllokojë rreth 700 milionë euro për NVM-të në rajon. Deri më sot, Grupi i BEI-t ka investuar mbi 6 miliardë euro në sektorin privat në Ballkanin Perëndimor.