
Çfarë e bën tymin në Kapelën Sistine të zi apo të bardhë?n
Gjatë konklavës së vitin 2013, kur u zgjodh Papa Françesku, shumëkush u impresionua nga ngjyra e errët e tymit që dilte nga oxhaku i Kapelës Sistine pas votimeve të pasuksesshme.
Ishte një sinjal i qartë për të gjithë besimtarët, që akoma nuk kishte zgjedhje.
Ky sinjalizim vizual ka rëndësi thelbësore për Vatikanin, pasi nuk duhet të lërë vend për keqkuptime. Për këtë arsye, është zhvilluar një sistem i saktë dhe i përpunuar që garanton ngjyrën e saktë të tymit, të zi ose të bardhë, në varësi të rezultatit të votimit.
Brenda Kapelës Sistine ndodhen dy soba, një më e vjetër që përdoret që nga viti 1939, dhe një më e re që u instalua në vitin 2005 dhe është e pajisur me një mekanizëm elektronik për prodhimin e tymit.
Të dyja sobat lidhen përmes një tubi me oxhakun e famshëm që ngrihet përkohësisht në çatinë e kapelës gjatë kohës së konklavit.
Fletët e votimit digjen në sobën e parë, ndërsa soba e dytë është përgjegjëse për prodhimin e tymit me ngjyrën përkatëse, nëpërmjet një fisheku që përmban pesë doza të një përzierjeje kimike që aktivizohen në intervale shtatëminutëshe.
Për prodhimin e tymit të zi përdoret një përzierje që përfshin kalium perklorat, antracen dhe squfur. Antraceni është substanca kryesore që digjet për të dhënë ngjyrën e errët, ndërsa squfuri ndihmon në djegien e tij, pasi është një material me djegie më të lehtë.
Nga ana tjetër, tymi i bardhë kërkon një përzierje më delikate, që përfshin kalium klorat, laktozë dhe rrëshirë pishe.
Rrëshira është përbërësi kyç që prodhon tym të bardhë, falë përmbajtjes së saj në ujë dhe acideve karboksilike. Kur digjen, këto lëndë krijojnë një re avulli, që është në fakt ajo që shfaqet si tym i bardhë.
Sipas revistës Scientific American, sistemi është ndërtuar për të prodhuar tym qartësisht të zi ose të bardhë, pa lënë vend për pasiguri apo konfuzion tek publiku.