Shkruan: Prof. Dr. Fejzulla Berisha
(Ekspert i së Drejtës Publike)

Përulje  për patriotizmin e tij të rrallë, përkushtimin e palëkundur ndaj shtetit dhe vlerave të lirisë së popullit shqiptar në Kosovë

Në udhën historike të popullit shqiptar të Kosovës – një udhë e përgjakur, por e mbushur me dinjitet dhe krenari – emri i Kadri Veselit zë vend të veçantë në panteonin e figurave që nuk e kanë kursyer as jetën, as lirinë personale, as përfitimet individuale për hir të një ideali më të madh: çlirimit, pavarësisë dhe shtetformimit të Republikës së Kosovës. Ai nuk është thjesht një emër në listën e liderëve institucionalë të pasluftës; ai është një dëshmi e gjallë e vijimësisë historike të një ideali kombëtar të nisur me breza e përmbushur me sakrificë.

1. Nga rezistenca në çlirim, një rrugëtim historik i përfaqësuar me dinjitet

Kadri Veseli i përket brezit të atdhetarëve që nuk pranuan realitetin e robërisë dhe as simulimin e “autonomisë” nën strukturat represive serbe të viteve ’80 e ’90. Në vend të pajtimit me gjendjen, ai u rreshtua me ata që besonin se liria nuk dhurohet, por fitohet me përgatitje, sakrificë dhe organizim.

Si një ndër themeluesit dhe drejtuesit e Shërbimit Informativ të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (SHIK-ut) – një strukturë thelbësore në funksionimin e UÇK-së – ai kishte rol strategjik në ndërtimin e inteligjencës ushtarake dhe mbrojtjen e vijës së parë të luftës, ndërkohë që sigurohej rrjeti logjistik dhe politik në arenën ndërkombëtare. Në këtë fazë, Kadri Veseli nuk ishte vetëm drejtues i padukshëm i një segmenti inteligjence: ai ishte koka menduese e një mekanizmi që i dha Kosovës fuqinë për t’i qëndruar përballë një makinerie kriminale si ajo e shtetit serb. Në vetëdijen historike të çdo shqiptari të Kosovës, kjo fazë përfaqëson epokën e rilindjes kombëtare moderne, ku figura të tilla si Veseli janë ngulitur si prijës të mendimit strategjik dhe organizimit efikas të rezistencës.

2. Nga lufta në paqe, arkitekt i shtetit dhe i institucioneve të Republikës

Me përfundimin e luftës dhe fillimin e fazës së ndërtimit të paqes, Kosova kaloi në një periudhë të ndërlikuar politike dhe institucionale. Ndërkohë që shumë kush zgjedhi të tërhiqej në heshtje ose të shfrytëzonte ndikimin e pasluftës për interesa personale, Kadri Veseli vazhdoi të mbetet këshilltar, strateg dhe më vonë lider institucional, gjithnjë në funksion të interesit publik dhe konsolidimit të shtetësisë.

Në cilësinë e Kryetarit të Kuvendit të Republikës së Kosovës (2014 – 2019), Veseli përfaqësoi një qasje moderne, euroatlantike dhe shtetformuese në udhëheqjen politike të institucioneve. Ai respektoi me përpikëri parimin e ndarjes së pushteteve, duke ruajtur integritetin e Kuvendit si qendër sovraniteti dhe platformë e pluralizmit demokratik. Në të njëjtën kohë, ai mbeti një zë unik në konsolidimin e subjektivitetit të jashtëm të Kosovës në marrëdhëniet ndërkombëtare – duke qenë përherë i besueshëm në raport me aleatët perëndimorë, veçanërisht me Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe Bashkimin Evropian.

Veseli përfaqësoi një politikë të përgjegjshme dhe jo hakmarrëse, që synonte bashkimin e faktorit të brendshëm politik rreth prioriteteve të mëdha shtetërore: njohjen ndërkombëtare, integrimin euroatlantik, zhvillimin ekonomik dhe forcimin e rendit kushtetues.

3. Marrëdhëniet ndërkombëtare dhe diplomacia e matur e një shtetari vizionar

Në dimensionin diplomatik, Kadri Veseli u paraqit gjithnjë si përfaqësues i Kosovës moderne dhe demokratike – i një shteti që aspiron të jetë kontribuues i paqes dhe stabilitetit në Ballkan dhe Evropë. Ai artikuloi me qartësi pozicionet e Kosovës në tryeza ndërkombëtare, gjithnjë i përkushtuar ndaj narrativës së drejtë historike, por pa rënë në retorika folklorike ose ideologjike që do ta margjinalizonin pozitën e shtetit të ri.

Në mënyrë të veçantë, Veseli ka qenë një nga zërat më të fuqishëm në mbrojtjen e partneritetit me NATO-n dhe ShBA-në, duke e konsideruar këtë bosht si garanci për paqe të qëndrueshme, integrim dhe siguri kombëtare. Ai e kuptonte më mirë se shumica rëndësinë e gjeopolitikës moderne dhe rreziqet e tentativave për të relativizuar të vërtetën e luftës së Kosovës përmes skenarëve të barazimit moral ndërmjet agresorit dhe viktimës.

4. Përballja me drejtësinë ndërkombëtare, nderi i burrështetasit dhe besimi në të drejtën

Në fazën më të ndjeshme të karrierës së tij politike, Kadri Veseli u përball me aktakuza të ngritura nga Dhomat e Specializuara në Hagë – një proces i ndjeshëm për opinionin publik dhe vetë strukturën morale të shtetit të Kosovës. Por, për dallim nga shumë liderë të rajonit që përdorën pozitat për të shmangur drejtësinë ose për të nxitur destabilizim, Veseli zgjodhi rrugën e dinjitetit dhe përgjegjësisë, duke u dorëzuar vullnetarisht, pa asnjë përpjekje për të ndikuar në procesin gjyqësor.

Ky akt i tij nuk ishte thjesht një akt ligjor – ishte një akt moral dhe patriotik. Ai e bëri këtë jo sepse ndjeu faj, por sepse besonte në drejtësinë si vlerë universale dhe në nevojën për të mbrojtur imazhin e shtetit të Kosovës si një shtet që respekton drejtësinë ndërkombëtare.

5. Figura e Veselit në kujtesën historike të Kosovës, një model për gjeneratat e reja

Në rrafshin historik, Kadri Veseli mbetet një figurë unike që i bashkon tri epoka: atë të rezistencës, atë të çlirimit dhe atë të shtetndërtimit demokratik. Ai nuk është mit, por është shembulli më i afërt i një lideri që ka kaluar të gjitha fazat e sakrificës, drejtimit dhe përgjegjësisë publike, pa u ndotur nga korrupsioni moral, hakmarrja primitive apo shfrytëzimi i pushtetit për interesa personale.

Për të gjitha këto arsye, Kadri Veseli duhet të zërë vendin që i takon në narrativën e historisë sonë kombëtare dhe në kujtesën institucionale të Republikës. Figura të tilla nuk duhet të harrohen, por të ruhen si kolonat morale dhe strategjike të shtetësisë së Kosovës.

Me përulje dhe nderim të thellë kombëtar

Kadri Veseli është dhe mbetet një ndër figurat më të rëndësishme të shtetësisë së Kosovës – jo për shkak të postit që ka mbajtur, por për shkak të peshës që ka pasur në të gjitha momentet kyçe të historisë së re shqiptare.

Ai është njeriu që nuk u ndal para frikës, nuk u mposht nga kompromiset dhe nuk u përkul përballë padrejtësive. Ai është zëri i Kosovës që kërkon drejtësi, që mbron lirinë dhe që ndërton shtet – edhe nga bankat e luftës, edhe nga foltorja e Kuvendit, edhe përballë çdo sfide ndërkombëtare.

Nderim për veprën e Kadri Veselit, figurës historike që bashkon guximin e luftëtarit, urtësinë e shtetarit dhe besnikërinë e shqiptarit ndaj tokës së vet.

Republika e Kosovës i detyrohet shumë këtij burri. Historia do t’ia japë vendin që i takon.

Shkruar me vetëdije historike, ndjeshmëri diplomatike dhe përkushtim ndaj të vërtetës kombëtare.