BRIAN ALDESS

Të dy fshatrat ishin përballë njëri-tjetrit me liqenin në mes. Njëri ishte fshat i varfër dhe në rënie, ndërsa tjetri ishte i begatë dhe zhvillonte vazhdimisht lidhjet me botën e jashtme. Fshatrat ndryshonin si në kombësi ashtu edhe në fe, sepse kufiri midis tyre ishte një liqe. Megjithëse i ndanin jo më shumë se katër milje e gjysmë ujë, Zotit i faleshin në njërin fshat, – kur ndodhte që i faleshin, – në një ndërtesë me kube dhe minare, ndërsa në fshatin tjetër i faleshin në një ndërtesë katrore pa minare.

Edhe klima ndryshonte nga një fshat në tjetrin. Fshati i varfër vuante nga thëllimi që frynte nga veriu dhe ia vrugonte të korrat. Malet që ngriheshin pas tij ia shkurtonin orët e dritës së diellit; majat, në të cilat bora mund të shihej edhe në fillim të verës, ia pengonte diellin e ngrohtë të mbrëmjes fsha­tit dhe fushave të tij. Këto male mund të shiheshin matanë liqenit nga fshati më i begatë, por ato thjesht formonin një pamje madhështore të para nga larg. Klima këtu ishte e butë, temperaturat më të ulëta dhe të larta zbuteshin deri diku nga ujërat e liqenit.

Liqeni ishte plot me peshq. Troftat, sidomos ishin shumë të mira dhe në fshatin më të begatë kallëzohej se si, në të shkuarën, ziheshin me dorë në liqen, mbështilleshin me gjethe hardhie dhe merreshin të gjalla nga tregtarët për t’i zbukuruar tryezat perandorake në Bizantin e largët.

Fshati më i varfër nuk kishte legjenda të tilla; pak fshatarë kishin merak të peshkonin në liqen për shkak të vorbullave të rrezikshme afër bregut. Megjithatë, ishte një i ri që peshkonte rregullisht në ujëra. Ai zinte me rrjeta bretkosa të mëdha, të gjelbra dhe trofta të bukura të cilat ua shiste ose i shkëmbente me fshatarët. Prindërit e këtij peshkatari të ri kishin vdekur herët dhe ai jetoi vetëm në një shtëpi të rrënuar me dy dhoma. Shtëpia e vogël ishte buzë ujit, në skajin më jopjellor të fshatit. Nga brenda dëgjohej vazhdimisht përplasja e ujit në skelën prej guri. Në mbrëmje, pasi mbaronte punë me peshqit e zënë në rrjetë, peshkatari i ri qëndronte në skelë dhe ngulte vësh­trimin matanë liqenit, në fshatin tjetër, ende i larë nga rrezet e diellit.

Një mëngjes herët hipi në varkë dhe, në vend që të pesh­konte, voziti gjerë e gjatë nëpër liqen. Në të djathtë të tij liqeni ngushtohej dhe humbte midis pemëve. Përtej pemëve zgjero­hej sërish. Atje bëhej pjesë e një kombi të tretë, një kombi me dalje në një det të ngrohtë jugor, një komb ku – kështu thuhej – askush nuk punonte shumë dhe gratë ishin jashtëzakonisht të bukura dhe mjeshtre të gatimeve me vaj të jugut. Por peshka­tari i ri i mbajti sytë e ngulitur në bregun lindor të liqenit përpara tij dhe nuk hodhi vështrimin në asnjërën anë.

Një prift jetonte në fshatin më të begatë. Ishte një i ri i devotshëm, besimi i të cilit kërkonte që ai të rrinte beqar. Sidoqoftë, një vajzë jetime, e heshtur, me një bukuri të rrallë vinte çdo ditë për t’ia pastruar shtëpinë dhe ai e donte shumë. Atë ditë vajzën nuk e pa. Ajo nuk erdhi si zakonisht në shtatë të mëngjesit në shtëpinë e priftit dhe nuk çoi asnjë fjalë gjatë ditës. Prifti vijoi me rutinën e punës së përhershme pa e pasur shumë mendjen.

Në mbrëmje peshkatari i ri hapi derën e shtëpisë së priftit dhe u ndal në dhomën e ndjenjës duke shtrënguar me të dyja duart kapelën prej lëkure. Çehrja e peshkatarit ishte kuqëloshe dhe e shëndoshë prej jetës në natyrë. Çehrja e priftit ishte e dobët prej një jete të kaluar brenda katër mureve; vetëm gjunjët i kishte të kuq nën veladon prej orëve të lutjes. Mjekra e zezë, dredha-dredha, bënte që fytyra t’i dukej edhe më e zbehtë.

– Kam ardhur të kërkoj leje për dashurinë me shërbyesen tuaj, Granën, – tha peshkatari.

Prifti nuk dëshironte t’i thoshte “po” kësaj kërkese për shkak të interesit të tij për vajzën. Nga ana tjetër, ai s’donte të thoshte “jo”, duke pasur frikë se njerëzit do të dyshonin për motivet e tij.

Kur i bëri peshkatarit disa pyetje, zbuloi se ai vinte nga fshati përtej liqenit. Peshkatari tha se personi i parë që kishte parë kur mbërriti në mëngjes herët dhe po lidhte varkën kishte qenë shërbyesja, e cila po blinte një simite në mol, para se të fillonte ditën e punës. Ai menjëherë kishte rënë në dashuri me të. I kishte folur. E kishin kaluar ditën duke ecur buzë liqenit ose në fusha të cilat, në atë kohë të vitit, ishin të rrethuara me gardhe plot me lule dhe fole zogjsh. Të gjitha këto peshkatari i ri ia tha priftit shumë thjesht dhe në mënyrë të drejtpërdrejtë.

Prifti dëgjoi me fytyrë të zymtë dhe sy të ulur. Më në fund pyeti: A ushqen Grana të njëjta ndjenja për ty?

– Për këtë duhet ta pyesni ju Granën, zotëri.

Kështu që prifti pa dëshirë e dha pëlqimin e tij për dashurinë e tyre. Pas kësaj shërbyesja vinte në shtëpinë e tij me përpikëri çdo mëngjes dhe punonte shumë gjatë gjithë ditës. Një herë prifti e kapi me zemërim dhe e pyeti për çfarë po mendonte, por ajo u spraps dhe mallkoi nën zë.

Pastaj prifti u bë më i kujdesshëm dhe u bë i heshtur dhe u tregua syhapur, siç ishte natyra e tij. Bindi një djalosh që njihte që ta vëzhgonte shërbyesen në mbrëmje dhe zbuloi se peshkatari, kur hëna ishte e plotë, e kishte zakon të voziste përtej liqenit nga fshati më i varfër dhe takonte shërbyesen, e cila e priste me molin e heshtur. Ajo hipte në varkë, e cila më pas rrëshqiste mbi sipërfaqen e liqenit, për t’u zhdukur në heshtjen dhe errësirën e ndritshme. Prifti e ndoqi fshehtas një natë dhe e pa me sytë e tij.

Kaluan dy vjet kur peshkatari i ri thirri përsëri në shtëpinë e priftit. Qëndroi në dhomën e ndjenjës, me kokën pak të përkulur për shkak të tavanit të ulët, duke mbajtur kapelën në duar. Ai tha i vendosur se donte të martohej me shërbyesen e priftit.

Fytyra e verdhë e priftit u zbeh shumë. Ai tha me gjysmë zëri: – Dhe a dëshiron Grana të martohet me ty?

Në atë çast të bisedës u shfaq vetë vajza e cila vrapoi për te peshkatari dhe tha me zë të qetë: – S’ka nevojë. Unë dua se s’bën të martohem me të dhe s’mund të mendoj për asgjë tjetër.

Kështu që prifti e dha pëlqimin, nga frika se po të mos e bënte, famullitarët do të bëheshin dyshues për motivet e tij.

Pas kësaj, peshkatari tha: – Dhe duam të na martoni ju, nëse do të kini mirësinë.

– Ju keni fe tjetër, djalosh.

– Unë nuk kam fe. Ajo ka ndjenja fetare, prandaj është e përshtatshme që ta martoni me mua.

– Shumë mirë.

Çifti u largua. Prifti u ul në gjunjë pranë oxhakut bosh dhe ndenji aty për një kohë të gjatë ulur mbi gjunjët e kuq, por nuk u lut.

Kaluan disa muaj. Ishte në vjeshtën e shkurtër, ndërsa dëborërat po hapeshin si perde mbi malet e largëta, kur peshkatari u rishfaq në shtëpinë e priftit. Prifti ishte i zënë me një bari plak që kishte bërë rrugë të gjatë për të kërkuar ngushëllim. Kur më në fund hyri në dhomën e ndenjjes, ai ishte i papërgatitur për atë që pa.

Peshkatari nuk kishte ndryshuar shumë, megjithëse kishte një fjongo blu të zbehtë të lidhur rreth kapelës që shtrëngonte dhe një lule vjeshte futur poshtë fjongos. Por ndryshimi i shërbyeses, e cila rrinte pranë tij, ishte i plotë.

Fytyra e Granës ishte lyer, flokët e errët ishin të dredhura. Ajo mbante një shall të vogël mbi kokë. Veshja e saj përbëhej nga një bluzë mëndafshi me një xhaketë të qëndisur me ar, një veshje si një fund i mbledhur plotësisht, i ndarë dhe i qepur si pantallona ​​dhe opinga. Kjo veshje e kushtueshme kishte stoli filigrani dhe zbukurime. Një gjerdan me gurë goxha të çmuar varej rreth qafës së Granës.

Prifti nuk kishte parë kurrë diçka kaq të bukur. Zilia ia mbuloi fytyrën dhe ia skuqi faqet. Ai e kuptoi se ky kostum martese ndoshta kishte qenë në familjen e peshkatarit për breza të tërë, dhe ishte veshur vetëm për raste të tilla. Por Granës i jepte një hir të tillë mbretëreshe saqë, sa hap e mbyll sytë, prifti kuptoi që thirrja e tij e shenjtë i kërkonte të hiqte dorë. E ndjeu veten gjysmë njeri.

Kur prifti u kishte vënë fre ndjenjave të tij, ai e kreu cere­moninë në kishën afër. Ishte ceremoni e thjeshtë, pasi pesh­katari dhe nusja e tij kishin vozitur përtej liqenit vetëm, duke mos sjellë asnjë mik nga fshati më i varfër. Si dëshmitar, prifti thirri djaloshin që njihte, i cili brenda natës ishte bërë një adoleshent i butë me një zë të thellë dhe i pazoti të shihte asnjërin në sy.

Pas ceremonisë kishin ngrënë reçelet e ëmbla dhe kishin pirë verërat tradicionale. Çifti i sapomartuar vajti në mol dhe hipi në varkën modeste, në harqet e së cilës ishin lidhur degë dafine të gjelbra. Pastaj u larguan duke vozitur nëpër liqen drejt fshatit më të varfër.

Kishin kaluar gati dy vjet derisa peshkatari voziti përsëri vetëm përtej liqenit. Ndërsa doli në breg, ai mund të kishte parë – po të kishte qenë i vëmendshëm – pamjen më të paza­kontë në fshatin më të begatë. Sepse, mu në sheshin e vogël ishte një automobil me shumë pajisje ngjyrë bronzi dhe një fener të madh drite. Ishte makina e parë motorike që depërtoi në këtë pjesë të botës. Shekulli i njëzetë kishte ardhur në fshatin më të begatë.

Por peshkatari shkoi drejt e te prifti. Prifti ishte në kishë.

Peshkatari i tha priftit se e shoqja po i vdiste dhe kishte kërkuar që prifti të vinte përtej liqenit për t’i dhënë asaj bekimin e fundit.

Një flakë u ndez në sytë e priftit dhe u shua.

– Askush nga fshati ynë nuk e viziton tuajin. Liqeni nga ana juaj është shumë i rrezikshëm.

– Ty të mbron Zoti. Grana ka nevojë për ty, Atë.

Prifti u ndal vetëm për të marrë kapelën dhe veladonin, më pas nxitoi t’i bashkohej peshkatarit për të vajtur te moli. U kërrus në harqet e varkës ndërsa peshkatari voziste duke u dhënë rremave ngadalë dhe pa u lodhur. Ujërat e liqenit rrëshqitnin dhe bëheshin më të errëta. Fshati më i begatë filloi të tkurrej, të dukej i vogël, i lehtë, i papërfillshëm; nga ana tjetër, malet shtrinin krahët e zinj dhe mbizotëronin gjithçka poshtë tyre. Dielli përpihej nga dhëmbët e maleve. Një erë e ftohtë që priste brisk frynte dhe valët përplaseshin me tërbim në dërrasat e varkës. Nga rrafshina e ujit, fshati më i varfër dukej vërtet i varfër. Shtëpitë ishin prej guri, edhe çatitë. Ata u bënë njësh me atë pamje. Çdo gjë ishte e pangjyrë. Ndërsa iu afruan skelës së peshkatarit, megjithatë, ai pikasi një siluetë me veshje shafrani. Një grua doli me vrap nga shtëpia e peshkatarit dhe ua bëri me dorë.

Arritën në skelë. Peshkatari e siguroi varkën dhe ndihmoi priftin të zbriste në breg. Aty rrinte Grana, duke buzëqeshur e lumtur me një fustan shafrani. Ajo mbështolli me krahë të shoqin. Prifti kryqëzoi krahët dhe dukej i zemëruar, duke dyshuar për ndonjë rreng të lig. Çifti e bindi të hynte në shtëpinë e tyre, ku digjej zjarri me dru. Atje Grana i shpjegoi se kishte pasur konvulsione dhe sapo i shoqi ishte larguar kishte vjellë një bërthamë fruti që i kishte ngecur në grykë. Menjëherë pas kësaj ishte ndier më mirë. Tani ishte përsëri mirë si më parë.

Megjithëse tundi kokën disa herë, prifti mbeti i vranët. Por peshkatari dhe e shoqja ishin shumë të lumtur dhe këmbëngulën që ta kalonte natën tek ata, pasi tashmë po binte të mugëtit.

Prifti s’dinte çfarë të bënte. Doli jashtë dhe hodhi sytë me mall përtej liqenit, andej ku fshati më i begatë po tretej në terrin e natës. Pati ndjesinë se ishte në tokë jo të shenjtë; e pushtuan frika dhe besëtytni. Pas shtëpisë, në gërxhet dhe shpatet e malit, ujqërit i ulërinin njëri-tjetrit. Ishte e qartë se s’mund të bënte gjë tjetër veçse të bunte, gjë që e bëri me sa më shumë hir që mundi – kurse për darkë i shtruan një troftë të shijshme, të shoqëruar me verë të bardhë.

Më pas, çifti i liroi për të fjetur shtratin e tyre prej druri, mbi vathën ku mbanin dhinë në dimër. Ata fjetën në dhomën tjetër, pranë prushit të zjarrit. Prifti ndenji zgjuar për një kohë të gjatë, me sytë e ngulur në errësirë, duke dëgjuar përplasjen e ujit të liqenit jashtë, gjithë sy e veshë për ndonjë zhurmë të çiftit. Mëngjesin tjetër, peshkatari voziti përsëri me varkë për t’u kthyer në anën tjetër të liqenit.

Kaluan disa muaj. Një ditë, njeriu i priftit, i cili tani kishte një mjekër të hollë, u ndesh me peshkatarin që vinte nga moli. E çoi në një shtëpi ku prifti po ngushëllonte një grua të moshuar, nëna e së cilës sapo kishte vdekur.

– S’kam ndër mend të vij përtej liqenit, – ia priti prifti duke vrenjtur fytyrën.

– Grana po vdes dhe të kërkon ty, Atë.

– Kështu the edhe herën e kaluar.

– Ajo ka lindur, Atë, dhe po vdes. Të lutet të vish.

– Po ti?

– Edhe unë të lutem nëse lutja të kënaq.

Ia ngulën sytë njëri-tjetrin. Pastaj prifti shkoi të merrte kapelën dhe veladonin.

Këtë herë nuk ishte alarm i rremë. Duke lindur një djalë të fortë, Granën e kishin kapur ethet. Prifti dhe peshkatari arritën shumë vonë. Grana kishte vdekur. Ajo kishte ngulur vështrimin e zbrazët në trarët e çatisë derisa i kishte mbyllur sytë. Prifti i tha lutjet e bekimeve mbi kufomën e saj. Pastaj të dy burrat, me buzë të nxira, dolën jashtë. Njëri shkoi pas shtëpisë, tjetri qëndroi përpara. Të dy qanë, prifti në heshtje, peshkatari me zë të lartë, me klithma të mëdha dhimbjeje që i dilnin nga gjoksi. Prifti fjeti atë natë pranë zjarrit të shuar. Peshkatari fjeti përbri trupit të pajetë. Mëngjesin tjetër vozitën përtej liqenit në fshatin më të begatë për ta varrosur Granën në tokë të shenjtë, në hijen e kishës së priftit.

Prifti e zhvilloi ceremoni prekëse. Më pas, kur peshkatari ishte gati të kthehej në varkë, prifti i tha: – Tani s’ke më punë me fshatin tonë. S’do të kesh nevojë të shkelësh më përsëri këtu. Lamtumirë, dhe rri në anën tënde të liqenit.

Vitet kaluan, stinët ndërruan njëra-tjetrën dhe në lartësitë e maleve të largëta dëbora binte dhe shkrihej. Kur peshkatari u dha rremave edhe një herë për të shkuar përtej liqenit, vuri që fshati më i begatë e kishte molin më të gjatë se më parë dhe afër tij ishte ngritur një ndërtesë modeste me gur rozë. Lule me një shkëlqim që ai kurrë nuk e kishte parë më parë rriteshin në lehet me lule. Në pjesën e përparme të ndërtesës ishte një tabelë ku shkruhej “Hotel Grand”. Para dy makinave qëndronte një pajton para dyerve të hapura.

Pas pak kohe kur soditi këto mrekulli, peshkatari vazhdoi rrugën për te shtëpia e priftit. Prifti kishte disa qime të thinjura në mjekër. E njohu peshkatarin menjëherë dhe u çua në këmbë, megjithëse nuk tha asnjë fjalë mirëseardhëse. Një grua e shëndoshë që kishte qenë në dhomë me të u zhduk sakaq pa bërë zë në kuzhinë.

– Im bir Vuku tani është tetë vjeç, – tha peshkatari. – Është aq i madh sa të mendojë si burrë dhe ka vendosur që do të pagë­zohet në besimin e të ëmës. A do të më shoqërosh përtej liqenit për ta bërë ceremoninë?

– Pse nuk e solle tët bir këtu? E kam kaluar atë liqen dy herë në jetë, vajtje-ardhje, dhe kaq mjafton.

– Im bir i ka shokët në fshatin tonë. Ai ka dëshirë që të jenë dëshmitarë të pagëzimit.

Prifti u ul në karrige, vuri duart në gjunjë dhe hodhi vësh­trimin nga peshkatari. – Mos të dukem gjë i çmendur?

– Mund t’i konvertoni të gjithë në fshatin tonë nëse vini.

Pas një kohe të gjatë, prifti psherëtiu, zgjati dorën për të marrë kapelën dhe veladonin. Këtë herë mori edhe një shall.

Fshati më i varfër nuk kishte përparuar me kalimin e viteve. Ishte bërë më i rrënuar. Minarja, objekti më i lartë në fshat, ishte rrëzuar nga era e fortë e fundit e atij dimri. Gurët e saj po përdoreshin për t’i rregulluar shtëpitë e fshatarëve ose si shkallë deri te kullota.

Derra të zinj me qime dredha-dredha endeshin nëpër fshat, delet blegërinin nga pas. Prifti e pagëzoi Vukun e vogël me nxitim, më pas e bindi peshkatarin që ta voziste përsëri në shtëpi para se të binte nata. Një erë po ngrihej dhe sipërfaqja e liqenit ishte e turbullt, duke u bërë si një i dehur në gjumë.

– Vuku është djalë i mrekullueshëm, – tha peshkatari.

– Më kujton të ëmën, – tha prifti. Ndjeu se po sëmurej.

Kaluan nëntë vjet, gati dhjetë. Ishte verë. Kishte pasur një luftë. U përhapën fjalë për të edhe në fshatin më të varfër në anën perëndimore të liqenit, ndërsa punët në fshatin më të begatë në anën lindore kishin shkuar keq. E kishin bërë pjesë të një kombi të ri dhe tani i duhej të valëviste një flamur deri më tani të panjohur. Shumë nga qytetarët e tij më të pasur ishin zhdukur në mënyrë të mistershme. “Grand Hoteli” ishte mbyllur për t’u hapur më vonë si Bashkia e qytetit. Në ballkonin e tij valëvitej flamuri i çuditshëm. Një motoskaf i vogël që mbante të njëjtin flamur, vente dhe vinte lart dhe poshtë nëpër liqen, duke patrulluar një pengesë të padukshme.

Peshkatari voziti vetëm përgjatë pesë miljeve ujë dhe e lidhi varkën në skelë. Një burrë me uniformë i bëri gjithë çfarë pyetjesh dhe i kërkoi ta shihte pasaportën. Meqë peshkatari s’dinte çfarë të thoshte, e tërhoqën zvarrë deri te bashkia e qytetit për ta marrë në pyetje. Përfundimisht, policia atje pranoi kërkesën e tij dhe thirri priftin për ta identifikuar.

Prifti dukej shumë më i vjetër. Kishte tufa qimesh të bardha në mjekër; shpatullat i ishin kërrusur. Tani ecte me një shkop. Kishte shkuar me ushtrinë gjatë luftës dhe kishte qenë pranë ushtarëve kur ata luftuan për vendin në jug, ku – sikur thuhej – gratë ishin jashtëzakonisht të bukura dhe mjeshtre të gatimeve me vaj. Por fjalët e përhapura kishin qenë të pavërteta: në jug kishte vetëm hidhërim dhe biskota të forta, dhe shumë njerëz të mirë kishin vdekur. Vetë prifti ishte plagosur në këmbë.

I lodhur, me kujdes, prifti pranoi se e njihte peshkatarin dhe dilte garant për të. Në vend që ta linte në qeli, ai pranoi ta merrte ta kalonte natën në shtëpinë e tij, me mirëkuptimin që peshkatari do të kthehej në anën tjetër të liqenit në mëngjes. Nëse do të vinte ndonjëherë përsëri, rrezikonte të qëllohej si spiun.

Ishte një grua e shëndoshë, e zhurmshme në shtëpinë e priftit. Prifti e ceku te të pasmet duke kërkuar një kanë verë dhe pak ushqim. Pastaj psherëtiu, u zhyt në një karrige dhe mbështeti këmbën e dëmtuar në një trung të lënë aty afër për atë qëllim.

– Si e ke djalin? – pyeti ai, kur ishte hedhur vera në kanë.

– Vuku është mirë. Është bari. Është fejuar me një vajzë dhe duan të martohen.

– Jo, – tha aty për aty prifti, duke kuptuar se ku donte të dilte. – S’mund bëj. Është e pamundur. Është e ndaluar.

Peshkatari nuk nxori asnjë fjalë më shumë.

Pas një heshtjeje të gjatë, prifti tha: – Ti e sheh që gjërat kanë ndryshuar. Ne jemi një komb i ri. Ata nuk i pëlqejnë prif­tërinjtë, ta them me siguri. Është e ndaluar të kalosh liqenin.

– Ju jeni i kënaqur për këtë, – tha peshkatari. – Ju më urreni, apo jo Atë?

– Duhet ta lëmë mënjanë urrejtjen, biri im, dhe ta duam njëri-tjetrin ashtu siç urdhëron Zoti… Po, të urreja. Por jo më. Tani jam njeri tjetër. Nuk të kuptoj, por nuk të urrej. Pse nuk vjen bashkë me Vukun dhe të dashurën e tij të jetoni këtu? Mund të shkoni në kishë. Mund të peshkoni. Është vend më i mirë se fshati juaj i rrënuar.

Pas pak, peshkatari tha: – Ne nuk kemi vërdallë njerëz me uniformë, apo polici. Pse nuk vini të jetoni me ne? Do të konvertonit shumë njerëz në këtë fe. Ndoshta për këtë kemi nevojë, një prift, fe, besim…

Gruaja e shëndoshë u kthye në dhomë, duke rrëzëllitur ndërsa mbante dy pjata me ushqim. Prifti dhe peshkatari hëngrën në tryezë në heshtje.

– Ushqim i mirë, – tha peshkatari, ndërsa largoi pjatën e zbrazët.

– Jo aq i mirë sa trofta që kemi ngrënë te ti. Pas një pauze, prifti tha: – Më jep kohë ta mendoj këtë punë. Dua një jetë të qetë. Të presin e shohim sa më keq do të jetë gjendja këtu. A mund ta marr me vete edhe atë? Ai bëri me shenjë në drejtim të kuzhinës.

Peshkatari tundi kokën. – Kështu më fut në borxh, Atë. Do të kthehem natën pak a shumë pas një viti dhe do të shoh se si je.

– Vetëm ki kujdes. Ka ndodhur që kanë qëlluar njerëz. Njërin këtu, në fshat, dhe disa të tjerë në kodra. Kombet e reja janë të vështira. Nuk ndihen rehat.

Të nesërmen në mëngjes, në të gdhirë, prifti shoqëroi pesh­katarin në skelë, vetëm për të parë që nuk do të kishte asnjë telash. Motoskafi tashmë po patrullonte në det të hapur. Ndërtuesit kishin filluar të shembnin një varg shtëpish të vjetra.

– Ata do të ndërtojnë një kinema atje, – tha prifti. – Për të na shfaqur të gjithëve disa filma propagandistikë. Për të më lënë pa punë. Ky është përparim.

– Peshqit notojnë në të dyja anët e liqenit, – tha peshkatari.

Shtrënguan duart për herë të parë dhe të fundit.

Dimri erdhi, bora mbuloi malet e largëta. Sipërfaqja e liqenit u bë e zezë dhe, kur nuk ishte e zezë, e bardhë dhe bojë hiri gri me vizitorët e përvitshëm, patat. Me pranverën erdhën lejle­kët, që fluturonin në veri për ditë më të gjata dhe bënin foletë në çatitë dhe oxhaqet e fshatit më të begatë; ende nuk ishte e ndaluar edhe kjo. Një postë e re policie u ndërtua në rrugën që dilte nga fshati dhe përgjatë liqenit. Linja telefonike vinte përmbi kodrat, por vijonte vetëm në drejtim të postës së poli­cisë dhe bashkisë. Buka u bë me racion. Kudo kishte parulla që shpallnin se gjithçka do të ishte më mirë.

Të shtëna dëgjoheshin kohë pas kohe në kodra dhe në liqen.

Prifti ishte duke fjetur në shtratin e butë me gruan e shën­doshë kur u dëgjua një trokitje në derën e jashtme. Qëmoti ai do të kishte thirrur me zë të sigurt dhe do të nxitonte të përshëndeste këdo që kishte nevojë për ngushëllim. Tani një trokitje në mesnatë e mbushi me frikë. Veshi me shpejtësi rorbar, kapi shkopin dhe zbriti ngadalë poshtë. Gruaja, duke mos guxuar ta ndizte llambën e vajit, u ngrit ndenjur në shtrat, duke u dridhur.

Duke larguar mëdyshjen, prifti hapi derën. Mezi mund ta dallonte siluetën e zbehtë që qëndronte në errësirë.

– Atë, më lër të hyj brenda dhe mbylle derën me shul, nëse dera ka shul.

Prifti dalloi theksin e dikujt nga fshati më i varfër përtej liqenit. E la të huajin të hynte brenda, mbylli derën, u sigurua që grila mbi dritaren ishte e ulur dhe ndezi një qiri.

Një i ri i pashëm nën njëzet vjet qëndroi në anën e kundërt të flakës. Ngjashmëria me Granën ishte aq e madhe sa prifti e njohu menjëherë.

– Vuk!

Bariu i ri shtriu dorën e madhe, të ashpër dhe rroku dorën e priftit.

– Më vjen keq që të frikësoj në këtë orë të natës. Është e pamundur ta kalosh ujin gjatë ditës.

Një frikë e pushtoi zemrën e priftit.

– Yt atë?

Djaloshi tha: – Ai po vinte të të shihte. Të bëri një premtim. Zgjodhi një natë me dritë hëne për të ardhur me varkë. Motoskafi ishte në liqe duke patrulluar dhe e panë.

– E qëlluan? Kemi dëgjuar të shtëna në liqen.

Vuku tundi kokën. – E goditën në gjoks. E kishin lënë për të vdekur. Pasi ishin larguar rojet, ai kishte arritur të voziste për t’u kthyer në breg, duke përdorur një rrem. E gjeta në mëngjes, gati duke dhënë shpirt, fundi i varkës ishte plot gjak që kishte rrjedhur prej plagës.

– Po tani? Ai u përkul përpara i shqetësuar, duke e parë drejt e në sy bariun e ri.

– Për pesë ditë është endur në labirintin mes jetës dhe vdekjes. Ai do ta marrë bekimin tuaj. Erdha pasi ishte bërë errësirë e dendur. Më fal, Atë!

– Jo, s’ke pse kërkon të falur.

Qëndruan të heshtur për një minutë. Një qen po lehte larg. Prifti fiki qirinjtë. Pritën me durim së bashku në terrin e dendur të dhomës.

– Atë, ka edhe një amanet për ty. Pavarësisht nëse jeton ose vdes, im atë thotë se shtëpia e tij është e juaja.

Sikur ta kuptonte se çfarë kishte në mendje prifti, ai shtoi: – Timen e ndërtova kur u martova.

– Edhe ti ke nevojë të marrësh bekimin, Vuk.

Qëndruan së bashku, në heshtje. Dëgjoheshin zhurma hapash jashtë, zëra të ulët. Nga frika bariu i ri zgjati dorën dhe u mbajt fort në mëngën e priftit, por hapat u larguan dhe zhurma e tyre u përpi nga heshtja.

– Kanë nevojë për ju në anën tjetër të liqenit, Atë.

– Do të vij, – tha prifti duke psherëtirë.

Si përherë, vuri kapelën dhe veladonin, dhe mbështolli një shall rreth qafës. Këtë herë ai u ngjit në katin e sipërm, paketoi një çantë me disa libra dhe ca rroba. Zbriti ngadalë në errësirë dhe gruaja e shëndoshë, veshur dhe mbështjell mirë, zbriti me të. Vuku hapi derën dhe ata dolën jashtë në ajrin e natës.

Marrë nga numri i 13-të i revistës “Akademia”. Përktheu: Granit Zela