Vështrim i krijimtarisë së Xhevdet Bajrës në Hardh Fest

05 shtator 2022 | 12:08

HARDH FEST 2022/ORË POETIKE PËR POETIN XHEVDET BAJRAJ

Qemajl Krasniqi

Artistët e vërtetë nuk synojnë ta fshehin të vërtetën me interpretime vezulluese, por luftën e bëjnë me fuqinë e fjalës artistike. Ata zgjedhin një metodë më të thjeshtëzuar, duke e lartësuar njeriun, nderin e dinjitetin, krenarinë e lavdinë dhe të gjitha ato vlera që njeriun e bëjnë njeri. Përfytyrimet artistike përbëjnë realitetin shoqëror e historik dhe artisti është i vetëdijshëm se kjo është arma e tij  e luftës për një botë më të mirë. Artistët e vërtetë zënë e jetojnë pas ndarjes fizike nga të gjallët, pasi që magjia krijuese e tij zë e shtrihet në eter, aty ku bota imagjinare shfaqet pa kufizime. Këtë magji përcjell tek ne edhe poezia e Xhevdet Bajrajt.

Bajraj nuk pretendoi të bëhet më i madhi i poetëve, por ai synoi të jetë poet i zakonshëm, poet që jeton me njerëz të zakonshëm dhe që krijimtarinë ia dedikon njeriut të zakonshëm. Poetët janë njerëz të zakonshëm, por që rrugëtimin jetësor e kanë të pazakontë. Ata depërtojnë aty ku nuk mund të hyjë imagjinata e njerëzve të rëndomtë dhe kështu bëhen jehonë në kohë, siç u bë poeti ynë i madh Xhevdet Bajraj.

Xhevdeti erdhi të jetojë me familjen në Rahovec si një djalosh i thjeshtë i fshatit Panorc të Malishevës. U bë urë lidhëse ndërmjet jetës së thjeshtë në fshat dhe jetës paksa më urbane në Rahovec. U rrit me ëmbëlsinë e rrushit të Rahovecit, shijoi gotën e parë të rakisë dhe u lidh me dashuri të përjetshme me këtë vend. Këtë bagazh do ta bartë në shpirt e në zemër deri ditën e fundit të jetës së tij fizike. Personazh i poezive të tij ishte njeriu i rëndomtë i Rahovecit, miqtë e fëmijërisë e të  rinisë, kolegët dhe qytetarët e rëndomtë të kësaj ane.  Edhe kur iku në Meksikë, ku punoi si profesor i poezisë dhe Poezisë së Evropës Qendrore e Lindore, asnjëherë nuk pushoi së shkruari për rrushin e Rahovecit, verën e rakinë. Ai e bëri në mënyrën më të mirë të mundshme detyrën e tij prej poeti e atdhetari, prandaj ne i jemi mirënjohës e falënderues përjetë.

Xhevdet Bajraj na la pasuri të madhe letrare – artistike. Secila nga përmbledhjet e tij ka të veçantat dhe përbashkëtat; e veçanta është gjuha e pasur dhe figurat e shumta stilistike, ndërsa e përbashkëta është dashuria për tokën, njerëzit dhe lirinë.  Kritikët mbase do ta kenë të vështirë të përcaktohen për përmbledhjen e tij më të mirë apo poezinë më të arrirë. Poezitë e tij të lënë pa frymë dhe të shkaktojnë një ndjesi magjike.

Fakti se në poezinë e tij, përveç fjalës artistike, të gdhendur me aq pasion e mjeshtri të rrallë, gjejmë historinë, luftën e rëniet, përpjekjet njerëzore për liri e dinjitet, aty gjejmë të shkrirë në një; socilogun, psikologun, pedagogun, njeriun e parimeve, luftëtarin  e të vërtetës e të së drejtës.

Këto cilësi duket se i kanë shërbyer për të krijuar letërsi të madhe dhe ai ia doli me sukses. Kjo krijimtari mund të konsiderohet vlerë universale, sepse e tillë është poezia e bukur – pronë e të gjithëve.

Kritikët e poezisë nuk do të mund të thonë me bindje nëse përmbledhja e tij e parë “Nënë prej guri” (1988) është më e mira apo ndoshta “Mblemë e vdekjes” (1993), mund të ndodh që të jetë më e mirë “Copë e humbur e parajsës”(1996), apo mbase përmbledhja “Liria e tmerrit”(2000). Të lexuarit me vëmendje të poezisë së tij të shkakton mahnitje me universin e tij krijues, sepse aty na del përmbledhja “Kur engjëjt qajnë”(2002) e më pas “Bluz nën qiellin e indianëve” (2003). Ndërsa përmbledhja “Dritë e zezë” (2004) e vë në siklet studiuesin, për të vazhduar me këtë mëdyshje në përmbledhjen tjetër “Shpuplimi i shqiponjës” (2007). Sfida e radhës vjen në përmbledhjen “Copa ime e qiellit” (2015),  e për ta vështirësuar më tej përkufizimin tonë, pasohet nga “Lëngu i trëndafilit” (2017). Ka edhe më. “Vitet që nuk e sollën pranverën” (2018) na sjell risi të tjera krijuese, ndërkaq përmbledhja e fundit “Burri që lozte me engjëj” (2021), që e përmbyll këtë cikël të tij krijues, mund të përkufizohet si filozofia e jetës së tij prej humanisti. Dhe tani na vjen edhe përmbledhja më e re “Unaza e Saturnit”.

Disa prej këtyre përmbledhjeve janë përkthyer në gjuhën angleze, spanjolle, daneze, hungareze, polake, serbo-kroate etj.

Çdo poezi e tij ka qartësinë e komunikimit me publikun, çiltërsinë dhe thjeshtësinë..

Është pikërisht poezia e tij që do të jetë lidhja jonë e përhershme me Xhevdetin, poetin tonë të dashur që shkoi në amshim me mallin e pashuar për njerëzit dhe tokën e tij.

Ai konsiderohet vlerë kombëtare dhe Rahoveci mund të duket përmasë e vogël për universin krijues të tij.

Ne do të mund ta shijojmë tërë këtë opus të tij dhe të bindemi me potencialin e tij krijues, sepse Xhevdetin nuk do ta kemi vetëm në mendje dhe në zemra, por edhe në librat e tij në bibliotekat e libraritë anekënd trojeve shqiptare.

Sa më shpesh që i lexojmë poezitë e tij bindemi për nivelin e lartë artistik dhe për thellësinë e ndjenjave që poeti Bajraj i ka shkrirë në vargun e tij. Prandaj, do të jemi më të pasur nëse poezia e Xhevdetit bëhet pjesë e literaturës shkollore dhe si e tillë do të komunikojë më gjerësisht me publikun dhe dashamirësit e fjalës së bukur poetike.

Nuk ka asnjë përshkrim të disponueshëm

Nuk ka asnjë përshkrim të disponueshëm

Nuk ka asnjë përshkrim të disponueshëm

Nuk ka asnjë përshkrim të disponueshëm

Nuk ka asnjë përshkrim të disponueshëm

Nuk ka asnjë përshkrim të disponueshëm

Nuk ka asnjë përshkrim të disponueshëm

Nuk ka asnjë përshkrim të disponueshëm

Lajme të sponsorizuara

Të fundit
Në rrjet po qarkullojnë disa fotografi të Elon Musk të…