Bashkimi Evropian është në mes të një udhëtimi tjetër vullnetmirë nëpër Ballkanin Perëndimor për të siguruar mbështetjen për bllokun dhe për t’u siguruar që “kutia magjike” historike e Evropës nuk do të zgjedhë anën e Rusisë armiqësore ose rivalit strategjik të Kinës në botën e gjeopolitikës.

Presidentja e Komisionit të BE-së, Ursula von der Leyen, gjatë turneut të saj të vrullshëm gjashtë-vendesh, sot do të ketë një ndalesë në Serbi, që është deri më tani vendi më i rëndësishëm në rajonin jugor dhe një vend që ka treguar kujdes të pakët solidarizues për t’iu bashkuar sanksioneve të BE-së kundër Rusisë për pushtimin e saj në Ukrainë.

Për vite me radhë, BE-ja prej 27 vendesh është bllokuar në dy mendje në lidhje me Ballkanin Perëndimor, duke kërkuar t’i tërheqë ata si aleatë dhe të pengojë ndërhyrjen e huaj, por në të njëjtën kohë duke i mbajtur ato në distancë meqë ekonomitë e tyre më të dobëta dhe institucionet e tyre politike janë larg gatishmërisë për t’u integruar pa probleme në tregun e përbashkët të BE-së të tregtisë së hapur dhe idealeve demokratike perëndimore.

Rezultati ka qenë zhgënjimi për vendet e Ballkanit Perëndimor, ndonjëherë në kufi me tjetërsimin. Dhe pushtimi rus i Ukrainës i 24 shkurtit vetëm sa i ka bërë gjërat më urgjente. Prandaj, vërshimi i fjalëve të ngrohta të kësaj jave dhe ndihmës së shtuar të BE-së veç miliardave në grante dhe huave tashmë të zotuara për rajonin.

“Kjo është një çështje e interesave strategjike dhe ne kemi vetëm një mundësi për ta bërë atë siç duhet. Pra, le të mos e humbim atë mundësi”, tha para legjislaturës së BE-së javën e kaluar Katalin Cseh nga grupi liberal “Renew Europe”.

“Rusia dhe Kina e kuptojnë rëndësinë strategjike të Ballkanit Perëndimor po aq mirë sa ne”, shtoi ajo. “Është pikërisht në pragun tonë”.

Rajoni i përbërë tani nga Shqipëria, Bosnja, Kosova, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut dhe Serbia ka qenë prej kohësh një fushëbetejë politike, dhe ndonjëherë fushëbetejë e drejtpërdrejtë, për fuqitë botërore. Një e shtënë në Sarajevë, Bosnje, në vitin 1914 nisi Luftën e Parë Botërore, e cila rrëzoi perandoritë, riskicoi hartat dhe përfundimisht çoi në Luftën e Dytë Botërore, solli Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimin Sovjetik si superfuqi.

Me rënien e Bashkimit Sovjetik të vitit 1991, ra edhe Jugosllavia, fuqia dominuese në rajonin e Ballkanit Perëndimor. Ajo shkaktoi luftëra shkatërruese në vitet e ’90-ta që lanë të vdekur mbi 130 mijë njerëz, shpërngulën miliona, rrënuan ekonomitë dhe ngjallën urrejtje etnike që zgjasin edhe sot.

Edhe pse BE-ja është deri tani partneri më i madh investues dhe tregtar në rajonin me gjashtë vende, Von der Leyenit i ka mbetur të kryejë punën e saj në Beograd, ku presidenti djathtist dhe populisti ish-anti-perëndimor i Serbisë, Aleksandar Vuçiq ka qeverisur për 10 vjet me fuqi në rritje dhe ka lejuar përhapjen e ndikimit rus.

Për vite me radhë, BE-ja ka joshur perspektivën e anëtarësimit dhe prosperitetit për kombet e Ballkanit, por ky premtim u dëmtua disi këtë vit kur BE-ja lejoi Ukrainën të hynte në korsinë e shpejtë si një vend kandidat, ndërkohë që përparimi në anëtarësimin për vendet e Ballkanit Perëndimor ka ngecur kryesisht.

Kjo ka kthyer disa vende të Ballkanit në skeptikë të BE-së.

Linja e Serbisë me Moskën shqetëson më së shumti bllokun, veçanërisht pasi Vuçiqi ka refuzuar t’i bashkohet sanksioneve perëndimore kundër Rusisë.

“Serbia duhet të shtojë përpjekjet e saj në përafrimin me qëndrimet e BE-së”, tha komisioneri i zgjerimit të BE-së, Oliver Varhelyi.

Pavarësisht ndihmës së BE-së, sondazhet e fundit kanë treguar se mbështetja për integrimin e Serbisë në BE ka rënë që nga fillimi i luftës në Ukrainë. Sondazhet tregojnë se vetëm rreth 30-35 për qind e të anketuarve tani mbështesin bashkimin me BE-në, krahasuar me 57 për qind nga një sondazh i qeverisë vitin e kaluar.

Siç shkruan AP-ja, disa fajin ia vënë linjës pro-ruse në mediat serbe, e cila është ende një element kryesor i përditshëm, duke nxitur më tej ndjenjat anti-perëndimore. Përveç kësaj, ekziston frika perëndimore se ndikimi rus do të helmojë edhe fqinjët ballkanikë të Serbisë, veçanërisht përmes liderit separatist etnik serb Milorad Dodik në Bosnje. Si në Serbi ashtu edhe në Mal të Zi, grupi rus i motoristëve “Ujqërit e Natës”, i cili është i afërt me Putinin, shihet se ka gisht në veprimet anti-perëndimore.

Ndërsa disa vende ballkanike kanë lidhje të rëndësishme historike me Rusinë gjatë shekujve, kjo nuk mund të thuhet për Kinën. Ndërsa fuqia aziatike po shtrin ndikimin e saj në të gjithë globin, ajo arriti gjithashtu në vende si Serbia dhe Mali i Zi përmes mjeteve ekonomike dhe financiare.

“Kreditë kineze janë mjeti kryesor i politikës së jashtme të Pekinit për të forcuar pozicionin e tij në rajon”, tha një studim i Parlamentit të BE-së gjatë verës. Këto kredi kanë klauzola që nëse kreditë nuk mund të paguhen, “Kina mund të kërkojë favore politike ose të ushtrojë klauzola të pafavorshme kontraktuale, si sekuestrimi i aseteve apo edhe tokës”.

Vlerësimet e BE-së për investimet kineze në Serbi deri në vitin 2021 arritën në 10.3 miliardë euro. Kina ka siguruar një prani në të gjithë Evropën Qendrore dhe Lindore përmes investimeve dhe punimeve në infrastrukturë si pjesë e nismës së saj “Një brez, një rrugë”.

Kompanitë kineze janë përfshirë në ndërtimin e rrugëve, urave dhe projekteve të tjera të mëdha infrastrukturore që financohen nga kreditë kineze. BE-ja ka paralajmëruar se kompanitë dhe bankat kineze nxisin korrupsionin në rajonin tashmë të paqëndrueshëm të Ballkanit Perëndimor, sepse ato bëjnë marrëveshje shtet me shtet pa konkurrencë apo tenderë.

Në Serbi, kompanitë kineze tani zotërojnë fabrikën më të madhe të çelikut dhe minierat e bakrit dhe qymyrit, dhe po ndërtojnë rrugë dhe ura.

Ndër projektet më diskutabile kineze në Ballkanin Perëndimor ka qenë një pjesë e një autostrade që lidh bregdetin e detit Adriatik të Malit të Zi me kufirin me Serbinë, që ishte shumë përtej mundësive financiare të vendit të vogël.

Mali i Zi mori 944 milionë dollarë kredi në vitin 2014 si pjesë e planit, por më vonë nuk ishte në gjendje ta shlyente atë, pasi ndërtimi u zvarrit dhe borxhet u grumbulluan, duke e futur vendin në një krizë financiare. Vendi ballkanik me vetëm 620 mijë banorë përfundimisht arriti një marrëveshje me një bankë franceze dhe dy banka amerikane për të ristrukturuar kredinë kineze dhe që atëherë ka bërë pagesën e parë të borxhit. Pjesa e parë e autostradës u përurua në fillim të këtij viti.

Ndryshe, presidentja e KE-së, Ursula von der Leyen, në pjesën e parë të ditës së enjte ka qëndruar në Prishtinë ku është takuar me të parën e shtetit të Kosovës, Vjosa Osmani dhe me kryeministrin Albin Kurti.

Pasditen e së enjtes ajo udhëtoi drejt Tiranës për të zhvilluar takim me kryeministrin shqiptar Edi Rama, për të vazhduar vizitën e saj sot drejt Beogradit.

Von der Leyen më pas do të qëndrojë në Mal të Zi, saktësisht në Podgoricë.