Historiani francez Serge Métais ka reaguar kundër Gjykatës Speciale me dy shkrime, në të cilat thekson se Gjykata Speciale është prodhim i një mashtrimi.

Métais në pjesën e parë të shkrimit shpjegon arsyet që kanë çuar në themelimin e Gjykatës Speciale, pra se si mbërritëm deri në këtë pikë.

Historiani francez në pjesën e dytë të shkrimit flet për dobinë e Gjykatës Speciale dhe mbylljen e saj.

Në pyetjen e tij: Çfarë duhet bërë? “Një hap i parë do të ishte një rezolutë e votuar nga Kuvendi i Kosovës me kërkesën për mbyllje të Gjykatës së Posaçme dhe rilokalizim të procesit në Prishtinë. Ky do të ishte një sinjal i fuqishëm alarmi… në pritje të një projektligji i cili do ta zhbënte atë që ka bërë ligji i vitit 2015 dhe do t’i organizonte modalitetet e transferimit të dosjes së akuzës në Kosovë”, thekson autori në këtë shkrim.

Këtu mund t’i shihni të dyja pjesët e shkrimit të historianit francez, Serge Métais, në gjuhën shqipe dhe gjuhën frënge për Gjykatën Speciale:

Serge Métais, Kosovë: Tribunali special, produkt i një mashtrimi (1)

Gjykata e Posaçme për Kosovën e bëri publike aktakuzën e saj më 4 nëntor. Hashim Thaçi (presidenti kosovar, të cilit iu desh të jepte dorëheqjen) dhe tre ish-udhëheqës të tjerë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK) akuzohen tani për “krime lufte” dhe për “krime kundër njerëzimit”. Ata ndodhen të burgosur në Hagë.

Gjykata e Posaçme për Kosovën, e krijuar më 2015 është, në fakt, krijesë e një operacioni dezinformimi nga më të suksesshmit që prej shembjes së regjimeve komuniste. Udhëheqësve të Bashkimit Evropian ajo u ka mbetur sot në dorë.

A mund ta lënë ata vallë këtë proces të vazhdojë duke bërë sikur të mos ketë ndodhur asgjë? Përpara se t’i përgjigjemi kësaj pyetjeje, është mirë t’i kthehemi edhe një herë natyrës së këtij procesi që ka çuar në ngritjen e Gjykatës së Posaçme, dmth si mbërritëm deri në këtë pikë.

Dezinformimi, një armë lufte

Për të kuptuar, duhet të rikujtojmë fillimisht se shërbimet e fshehta jugosllave kanë qenë të organizuara sipas modelit sovjetik. Ashtu si KGB-ja, edhe UDB-ja (Sigurimi i Shtetit jugosllav) ishte një polici politike.

Pra këto shërbime nuk ishin vetëm organe shtypjeje dhe censure; ato ishin gjithashtu të ngarkuara për të shkruar apo rishkruar ngjarje, për t’u përcjellë dosje drejtuesve të mediave duke orientuar ata se si ishte më e udhës të interpretoheshin apo të paraqiteshin ngjarje të caktuara. Ato kishin gjithashtu mundësi të kurdisnin operacione-kurthe, të shkaktonin “histori” me qëllimin për të ndikuar mbi opinionin publik.

Le të përmendim vetëm dy shembuj, sa për ta ilustruar këtë praktikë gjatë luftës së Kosovës.

E para është çështja e “krematoriumit”, në gusht 1998: ushtria dhe forcat serbe të sigurisë sapo i kishin rimarrë UÇK-së lokalitetin e Kleçkës dhe, me atë rast, siç e donte puna, zbuluan aty një furrë gëlqereje nga e cila u nxorën disa eshtra dhe mbetje njerëzore të padjegura plotësisht.

Dy të rinj shqiptarë, vëllezërit Mazreku, të paraqitur si “ushtarë të UÇK-së”, u arrestuan dhe “pranuan” që, së bashku me disa ushtarë të tjerë, kishin vënë në radhë disa dhjetëra serbë dhe i kishin pushkatuar. Trupat qenkëshin hedhur pastaj në furrë dhe duhej të zhdukeshin në gëlqeren e pashuar…

Paskësh pasur, sipas komunikatës zyrtare, “22 civilë serbë të vrarë e të djegur në krematoriumin e gëlqeres”. Vijoi më pas një shfaqje mediatike e padëgjuar ndonjëherë, me praninë në terren të një hetueseje, në “lidhje të drejtpërdrejtë” në televizionin kombëtar serb dhe me paraqitjen e dy të rinjve “terroristë”, me pamje të shushatur, të cilët lëshonin fjali konfuze para mikrofonave dhe kamerave.

Më vonë do të mësohej se vëllezërit Mazreku ishin arrestuar më 30 korrik 1998, domethënë njëzeteshtatë ditë përpara asaj shfaqjeje të zbulimit të “krimit” të tyre. Pasi u burgosën në Serbi, ata dolën më në fund të pafajshëm, asgjë e atillë nuk kishte ndodhur dhe ata u liruan në mars 2002. E gjitha ishte një trillim, më pas rezultoi se ishin droguar kur u nxorën para kamerave.

Shembulli tjetër është sulmi me armë nga njerëz me maska e të veshur me të zeza, në mbrëmjen e 14 dhjetorit 1998, në kafenenë Panda të Pejës, në Kosovë. Aty gjendeshin 13 të rinj serbë të ulur nëpër tryeza. U numëruan gjashtë të vrarë e tre të plagosur rëndë.

Ngjarja ngjalli emocion të pamasë në Serbi dhe mes komunitetit serb në Kosovë. Disa terroristë kishin bërë një kasaphanë në një kafene të frekuentuar nga të rinj serbë! Mbi njëqind të dyshuar u arrestuan fët e fët dhe iu nënshtruan marrjeve në pyetje. Gjashtë të rinj shqiptarë “e pohuan” anëtarësinë e tyre në UÇK dhe pjesëmarrjen në atë krim.

Mirëpo, si përfundim, në mbarim të vitit 1999, ata u shpallën jo fajtorë dhe u liruan. Masakra e kafenesë Panda kishte qenë vepra e shërbimeve serbe të sigurimit. Aleksandar Vuçiç, sot president i Serbisë, asokohe zëvendëskryeministër, e pranoi publikisht këtë gjë gjatë një emisioni televiziv në fund të vitit 2013. Duke përmendur “vrasjen e gjashtë të rinjve serbë në kafenenë Panda më 1998”, ai deklaroi: “Nuk ka elemente që të provojnë që ai krim të jetë kryer nga shqiptarë ashtu siç mendonim ne”.

Çështje të tilla si ato të “krematoriumit” e të kafenesë Panda kishin si qëllim që të ndreqnin disa “mangësi” për opinionin publik serb. Vërtet që luftëtarët shqiptarë mund të denoncoheshin si “terroristë”, mirëpo nevojitej edhe ca më shumë për ta prekur ndjeshmërinë e njerëzve. UÇK-ja ngrinte prita. Objektivat e saj ishin, në radhë të parë, policë, ushtarakë e paraushtarakë. Shqiptarët nuk e ushtronin terrorizmin e verbër që prek popullsinë civile. Nuk bënin asgjë që të mund ta trondiste opinionin publik në Serbi e ta rreshtonin atë përkrah pushtetit, siç mund të ishin atentatet e neveritshme symbyllas apo krimet barbare!

Çështja e trafiqeve të organeve është pjesë e të njëjtit avaz. Ajo është kurdisur më vonë, pas luftës, në fillim të viteve 2000. UÇK-ja u akuzua për ushtrim heqjeje organesh mbi robër serbë, në Shqipëri, në afërsi të Burrelit, në një “shtëpi të verdhë”. Ato organe paskëshin qenë për “eksport”, përmes aeroportit të Tiranës. Paskësh pasur qindra viktima. Krimi ishte i përbindshëm.

Nuk dihet fort mirë se në cilin moment na qenkësh kryer. Mos vallë pas bombardimeve të NATO-s gjatë pranverës 1999, ndërkohë që në Kosovë po vendosej Misioni i Kombeve të Bashkuara? Na duhet të besojmë, gjithsesi, se ajo dosje ishte mjaftueshëm bindëse sa që prokurorja e GjPNJ-së (Gjykatës Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë), Carla del Ponte, ta merrte seriozisht dhe të urdhëronte një hetim në terren, në Shqipëri, më 2004. Ku nuk gjeti asgjë.

Mirëpo, pas largimit të saj nga Gjykata, ajo iu kthye sërish asaj çështjeje në kujtimet e veta të botuara më 2006, a thua se ishte fjala për një dosje pezull, e cila nuk qenkësh trajtuar me vëmendjen e merituar. Kaq mjaftonte që mekanizmi djallëzor të vihej sërish në lëvizje. Le të shkruante sa të donte Florence Hartmann, ish-zëdhënëse e prokurores (dhe ish-gazetare e Le Monde), se Carla del Ponte po ngrinte akuza “pa pasur as elementin më të vogël të ndonjë prove”.

Bernard Kouchner, ish-kreu i UNMIK-ut (Misionit të Përkohshëm të Kombeve të Bashkuara në Kosovë), e kuptoi më së miri se ku flinte lepuri. I pyetur nga një gazetar serb, në vitin 2010, gjatë një vizite në Kosovë, ai u përgjigj se ata që e kanë lëshuar këtë akuzë për trafik organesh të marra nga robër serbë “janë maskarenj dhe vrasës”.

Rrethanat, në vitet 2008-2010, ishin në fakt të volitshme për suksesin e atij kurthi. Më 17 shkurt 2008, Kosova shpalli pavarësinë e saj. Rusët dhe serbët ishin tërbuar dhe shumë vende evropiane ngurronin, duke mos qenë fort të sigurt për rrugën që duhej të ndiqnin lidhur me njohjen e pavarësisë së Kosovës. Edhe sot e kësaj dite, për arsye që, siç mund të merret me mend, kanë të bëjnë me politikën e brendshme, një vend si Spanja nuk e njeh këtë pavarësi.

Ofensiva u ndërmor, që në prill 2008, në Këshillin e Evropës. Rusët aty e shohin veten shpeshherë të bërë leckë për çështje që lidhen me respektimin e të drejtave të njeriut në vendin e tyre. Ata do të kishin një rast për ta përmbysur situatën. Një deputete ruse paraqiti një projektrezolutë për hetim mbi një “trafik të paligjshëm organesh njerëzore në Kosovë”.

Pastaj erdhi, në fund të vitit 2010, raporti Dick Marty, të quajtur kështu sipas emrit të një anëtari të Dhomës së Lartë të Parlamentit zviceran, të zgjedhur si “liberal-radikal” nga kantoni i Tiçinos, ish-prokuror, anëtar i Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Evropës.

Dick Marty është një nga ata që, në traditën leniniste, i quajnë “idiot i dobishëm”. Ai nuk ndan të njëjtin vizion me Partinë, madje qëndron, objektivisht, në anën e armikut. Mirëpo, për arsye të pazbulueshme (antiamerikanizëm? ego? nevojë për t’u bërë i njohur në botë?), ai është i gatshëm që të bëhet zëdhënësi i çfarëdo kauze që Partia e ka për zemër.

Për të, gjithçka filloi në vitin 2006 me një raport që paraqiti, para Këshillit të Evropës, rreth burgjeve sekrete të CIA-s në Evropë (në të cilat u mbajtkëshin xhihadistë). Është e lehtë të merren me mend intensiteti i punës hetimore që iu desh të bënte një parlamentari zviceran për një temë aq delikate, si edhe burimi i informacioneve të tij. Këshilli i Evropës i besoi atij më pas një mision informimi rreth situatës në Çeçeni, në Ingushi e në Dagestan. Raporti për atë çështje, në vitin 2009, i dha atij mundësi që t’i falënderonte krerët e Sigurimit dhe të Drejtësisë të atyre republikave të Federatës Ruse ku ai mundi ta kryente hetimin e vet në frymën më të mirë të bashkëpunimit, ndonëse pohonte, nga halli për t’u treguar i pavarur, se “situata e pandëshkueshmërisë pothuaj të plotë për krimet e kryera prej përfaqësuesve të forcave të rendit në kuadër të operacioneve antiterroriste duket se vazhdon”.

Me raportin Marty, kati i fundit i raketës së operacionit të dezinformimit ishte gati. Ndërkohë, siç e lypte puna, në vitin 2008, në Kosovë u zbulua një trafik i përnjëmendtë organesh: në klinikën “Medicus” në Prishtinë merreshin veshka nga dhurues, disa prej të cilëve vinin posaçërisht nga jashtë shtetit, kundrejt shpërblimit. A mos ishte vallë ky një kurth ku ranë disa kirurgë shqiptarë të joshur nga fitimi? Veshkat u tha se u ishin riimplantuar disa pacientëve jashtë shtetit. Çështja “Medicus” i sillte në dukje një vërtetësi të jashtëzakonshme akuzës për trafik organesh të kryer nga UÇK-ja disa vite më parë. Ajo u shfrytëzua në mënyrën më të përshtatshme nga Dick Marty në raportin e tij “Trajtim çnjerëzor personash dhe trafik i paligjshëm organesh njerëzore në Kosovë”.

Pikërisht mbi bazën e atij raporti, të miratuar nga Asambleja Parlamentare e Këshillit të Evropës, u vendos krijimi i këtij institucioni shumë origjinal që quhet Gjykata e Posaçme. Meqenëse gjykatat e Kosovës konsideroheshin si të paafta për të siguruar mbrojtjen e dëshmitarëve, u ra dakord për një krijesë hibride, gjysmë kosovare, gjysmë ndërkombëtare, një strukturë ad hoc e quajtur “Dhomat e Posaçme dhe Zyra e Prokurorit të Posaçëm”. Duke qenë e emërtuar kështu, origjinaliteti i kësaj gjykate është se ajo duhet të gjykojë sipas legjislacionit të Kosovës, por selinë e ka në Hagë. Ajo financohet nga Bashkimi Evropian. Ndonëse është tërësisht e përfshirë në sistemin gjyqësor kosovar, personeli i saj (gjyqtarët dhe prokurori) përbëhet nga shtetas të Bashkimit Evropian, të Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe të Kanadasë.

Tanimë e dimë që asaj nuk do t’i duhet të gjykojë rreth çfarë ka qenë themeli i krijimit të saj: trafikut të pretenduar të organeve. Por prapëseprapë ai kurth ka pasur sukses të plotë. Qëllimi i synuar nuk ka qenë dënimi mbi bazë provash të rreme. Suksesi qëndron te gjurma që do të lërë gënjeshtra: “Shpif, shpif, se përherë do të mbetet diçka!”. Dhe në “pataten përvëluese”, sot në duart e udhëheqësve të Bashkimit Evropian: Gjykata e Posaçme për Kosovën.

Të mos i vuajmë më pasojat e mashtrimit të madh

Nevojitet urgjentisht që Bashkimi Evropian ta marrë vetë rolin udhëheqës lidhur me dosjen Serbi-Kosovë. Në vitet 1998-1999, i përçarë dhe i paaftë për t’i ndalur ato akte dhune që regjimi i Milosheviçit kryente në Kosovë, ai vetëm sa ndoqi vendimin amerikan. Më pas, ai e la veten të mashtrohej nga ky manipulim i shërbimeve të fshehta serbe dhe ruse, i cili çoi në krijimin e Gjykatës së Posaçme. Dhe nuk ka qenë në Evropë, por në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, nën mburojën e Donald Trump-it, vendi ku janë mbajtur negociatat e fundit ndërmjet serbëve dhe kosovarëve për normalizimin e marrëdhënieve mes tyre.

Serbia dhe Kosova janë dy shtete evropiane që kanë prirje për t’u bërë anëtarë të Bashkimit Evropian. Ato janë sot vende demokratike. Situata duhet të qetësohet. Dhe të jepen perspektiva të reja.

Ndjenja e padrejtësisë që provojnë kosovarët është e skajshme. Sado që në përgjithësi janë të mendimit se lufta e tyre ishte e drejtë, ata nuk shprehen aspak njëzëri në gjykimin që kanë rreth mënyrës se si ajo është zhvilluar. Dhe nuk diskutohet që nga UÇK-ja janë kryer krime lufte dhe krime kundër njerëzimit (në kuptimin që u jepet sot këtyre koncepteve). Mirëpo, qysh të gjykohen këto krime në një gjykatë ndërkombëtare pa u gjykuar njëherazi ato krime lufte dhe krime kundër njerëzimit, mjaft të shumta në numër, masive dhe të mirëdokumentuara, të kryera në Kosovë nga forcat e sigurimit, ushtria dhe paraushtarakët serbë?

Një vendim i arsyeshëm do të ishte që të mbyllen me shpejtësi Dhomat e Posaçme dhe Zyra e Prokurorit të Posaçëm dhe dosja e akuzës të transferohet në Kosovë. Përderisa këto institucione përfshihen në sistemin gjyqësor kosovar, procesi thjesht do të delokalizohej. E thënë ndryshe, në qoftë se më parë konsiderohej që ai ishte delokalizuar në Hagë, tani ai do të rilokalizohej në Kosovë.

Vetëkuptohet që personat e vënë nën akuzë do të liroheshin menjëherë dhe do të paraqiteshin të lirë para gjykatës.

Serge Métais, Kosovo: le Tribunal spécial, produit d’une imposture (1)

Le Tribunal spécial pour le Kosovo a rendu public son acte d’accusation le 4 novembre. Hashim Thaçi (le président kosovar qui a dû démissionner) et trois autres anciens dirigeants de l’Armée de Libération du Kosovo (UÇK, en albanais) sont maintenant inculpés de « crimes de guerre » et de « crimes contre l’humanité ». Ils sont incarcérés à La Haye.

Ils sont tenus responsables de crimes qui auraient été commis entre mars 1998 et septembre 1999, sur des lieux où l’UÇK aurait détenu des prisonniers. L’accusation en répertorie une quinzaine au Kosovo, parmi lesquels des postes de police dont elle avait pris le contrôle, et deux dans le nord de l’Albanie.

Mais le plus important, c’est qu’on ne trouve rien dans l’acte d’accusation sur de prétendus trafics d’organes prélevés sur des prisonniers serbes. L’enquête n’a rien pu retenir pour fonder une accusation. Nous avons ainsi la confirmation que les allégations portant sur des trafics d’organes sont bien une infamie montée par les services secrets serbes et russes.

Cela pose le problème de la légitimité du Tribunal spécial pour le Kosovo, créé en 2015. Il est, en fait, le produit d’une opération de désinformation parmi les plus abouties depuis l’effondrement des régimes communistes. Les dirigeants de l’Union européenne l’ont aujourd’hui sur les bras. Peuvent-ils laisser le procès se poursuivre comme si de rien n’était ?

Mais, avant de répondre à cette question, il convient de revenir sur la nature de l’opération de désinformation qui a conduit à la création du Tribunal spécial. Comment en est-on arrivé là ?

La désinformation, une arme de guerre

Pour comprendre, il faut, tout d’abord, rappeler que les services secrets yougoslaves étaient organisés sur le modèle soviétique. Comme le KGB, l’UDB (la Sécurité d’Etat yougoslave) était une police politique. Ces services n’étaient pas seulement des organes de répression et de censure. Ils étaient aussi chargés d’écrire ou de réécrire l’histoire, de fournir des fiches aux responsables des médias (désignés comme « organes d’information de masse ») leur disant comment il convenait d’interpréter ou de présenter certaines actualités. Ils pouvaient aussi monter des opérations ou coups tordus, créer des « évènements » destinés à former l’opinion publique.

Nous n’évoquerons que deux exemples pour illustrer cette pratique durant la guerre du Kosovo. Le premier est l’affaire du « four crématoire », en août 1998 : l’armée et les forces de sécurité serbes venaient de reprendre la localité de Kleçkë à l’UÇK ; on y découvrit alors opportunément un four à chaux duquel furent extraits des ossements et des restes humains non calcinés. Deux jeunes Albanais, les frères Mazreku, présentés comme des « soldats de l’UÇK » furent arrêtés et « reconnurent » qu’avec d’autres soldats ils avaient aligné des dizaines de Serbes et les avaient fusillés. Les corps auraient ensuite été jetés dans le four et devaient disparaître dans la chaux vive… Il y aurait eu, selon le communiqué officiel, « 22 civils serbes tués et brûlés dans le crématorium à chaux ». Un spectacle médiatique inouï s’ensuivit avec la présence sur le terrain d’une juge d’instruction, des « directs » à la télévision nationale serbe et la présentation des deux jeunes « terroristes », l’air hébété, tenant des propos confus devant les micros et les caméras. On apprendra plus tard que les frères Mazreku avaient été arrêtés le 30 juillet 1998, c’est-à-dire vingt-sept jours avant le spectacle de la révélation de leur « crime ». De toute évidence, ils étaient drogués lorsqu’ils parlaient devant les caméras. Condamnés, emprisonnés en Serbie, ils furent finalement reconnus innocents et libérés en mars 2002.

L’autre exemple est la fusillade par des hommes masqués, habillés en noir, le soir du 14 décembre 1998, dans le café Panda à Pejë, au Kosovo. 13 jeunes Serbes y étaient attablés. On dénombra six morts et trois blessés graves. L’émotion fut immense en Serbie et dans la communauté serbe du Kosovo. Des terroristes avaient fait un carnage dans un café fréquenté par des jeunes Serbes ! Plus d’une centaine de suspects furent bientôt arrêtés et soumis à des interrogatoires. Six jeunes Albanais « avouèrent » leur appartenance à l’UÇK et leur participation au crime. Ils furent finalement, fin 1999, déclarés non coupables et libérés. Le massacre du café Panda était l’œuvre des services de sécurité serbes.

Aleksandar Vučić, aujourd’hui président de la Serbie, alors vice-premier ministre, le reconnut publiquement lors d’une émission de télévision, fin 2013. Evoquant « le meurtre de six jeunes serbes au café Panda en 1998 », il déclara : « Il n’y a pas d’éléments prouvant que ce crime fut commis par des Albanais comme nous le pensions ».

Des affaires comme celles du « four crématoire » et du café Panda étaient destinés à combler des « manques » pour l’opinion publique serbe. On pouvait bien dénoncer les combattants albanais comme des « terroristes », mais il en fallait plus pour toucher la sensibilité des gens. L’UÇK montait des embuscades. Ses cibles étaient, avant tout, des policiers, des militaires et des paramilitaires. Les Albanais ne pratiquaient pas le terrorisme aveugle touchant la population civile. Rien qui puisse émouvoir l’opinion publique en Serbie et la mettre du côté du pouvoir comme d’odieux attentats aveugles et des crimes barbares !

L’affaire des trafics d’organes est du même tonneau. Elle a été montée plus tard, après la guerre, au début des années 2000. On a attribué à l’UÇK des prélèvements d’organes sur des prisonniers serbes, en Albanie, près de Burrel, dans une « maison jaune ». Les organes auraient été destinés à être « exportés », via l’aéroport de Tirana. Il y aurait eu des centaines victimes. Le crime était monstrueux.

On ne sait trop à quel moment il aurait pu être commis. Après les bombardements de l’OTAN du printemps 1999, alors que la Mission des Nations-Unies s’installait au Kosovo ? Il faut croire, quand même, que le dossier était suffisamment convaincant pour que la procureure du TPIY (Tribunal pénal pour l’ex-Yougoslavie), Carla del Ponte, le prît au sérieux et ordonnât une enquête sur le terrain, en Albanie, en 2004. Elle ne trouva rien. Mais, après son départ du Tribunal, elle revint sur cette affaire, dans ses mémoires publiées en 2006, comme s’il s’agissait d’un dossier en suspens, qui n’aurait pas été traité avec l’attention qu’il méritait.

C’était suffisant pour que la machine infernale fût relancée. Florence Hartmann, ancienne porte-parole de la procureure (et ancienne journaliste du Monde), pouvait bien écrire que Carla del Ponte portait des accusations « sans avoir le début d’une preuve ». Bernard Kouchner, ancien chef de la MINUK (Mission intérimaire des Nations-Unies au Kosovo), sentit parfaitement le coup. Interpelé par un journaliste serbe, en 2010, lors d’une visite au Kosovo, il répondit que ceux qui ont lancé cette accusation de trafic d’organes sur des prisonniers serbes « sont des salauds et des assassins ».

Le contexte, dans les années 2008-2010, était, en fait, favorable à la réussite du coup. Le 17 février 2008, le Kosovo proclama son indépendance. Les Russes et les Serbes étaient furieux et nombre de pays européens étaient hésitants, peu sûrs quant à la marche à suivre sur la reconnaissance de l’indépendance du Kosovo. Aujourd’hui encore, pour des raisons qu’on imagine de politique intérieure, un pays comme l’Espagne ne reconnaît pas cette indépendance.

L’offensive fut menée, dès avril 2008, au Conseil de l’Europe. Les Russes y sont souvent malmenés sur des dossiers relatifs au respect des droits de l’homme dans leur pays. Ils auraient une occasion de renverser la situation. Un député russe présenta un projet de résolution pour une enquête sur un « trafic illicite d’organes humains au Kosovo ». Ce fut ensuite, fin 2010, le rapport Dick Marty, du nom d’un conseiller aux Etats suisse, élu « libéral-radical » du Tessin, ancien procureur, membre de l’Assemblée parlementaire du Conseil de l’Europe.

Dick Marty est, ce que l’on appelle dans la tradition léninienne, un « idiot utile ». Il ne partage pas la vision du Parti, il est même, objectivement, dans le camp ennemi. Mais, pour des raisons insondables (anti-américanisme ? égo ? besoin d’être reconnu dans le monde ?), il est prêt à se faire le porte-parole d’une cause à laquelle tient le Parti.

Tout a commencé pour lui en 2006 avec un rapport qu’il fit, devant le Conseil de l’Europe, sur les prisons secrètes de la CIA en Europe (dans lesquelles auraient été détenus des djihadistes). On imagine aisément l’intensité du travail d’enquête qu’eut à fournir un parlementaire suisse sur un sujet aussi sensible et la source de ses informations. Le Conseil de l’Europe lui confia ensuite une mission d’information sur la situation en Tchétchénie, en Ingouchie et au Daguestan. Son rapport sur le sujet, en 2009, lui permit de remercier les responsables de la Sécurité et de la Justice de ces républiques de la Fédération de Russie où il put mener son enquête dans le meilleur esprit de coopération, tout en relevant – indépendance oblige – que « la situation d’impunité quasiment totale pour les crimes commis par les représentants des forces de l’ordre dans le cadre des opérations contre-terroristes semble perdurer ».

Avec le rapport Marty, le dernier étage de la fusée de l’opération de désinformation était prêt. Entre temps, on découvrit opportunément un véritable trafic d’organes, en 2008, au Kosovo : dans la clinique « Medicus » à Pristina, des reins étaient prélevés sur des donneurs, certains venant spécialement de l’étranger, contre rémunération. Provocation dans laquelle seraient tombés des chirurgiens albanais appâtés par le gain ? Les reins auraient été réimplantés sur des patients à l’étranger. L’affaire de la clinique « Medicus » apportait une vraisemblance extraordinaire à l’accusation de trafic d’organes perpétré par l’UÇK quelques années plus tôt. Elle fut exploitée comme il convenait par Dick Marty dans son rapport « Traitement inhumain de personnes et trafic illicite d’organes humains au Kosovo ».

C’est sur la base de ce rapport, approuvé par l’Assemblée parlementaire du Conseil de l’Europe, que fut décidée la création de cette institution très originale qu’est le Tribunal spécial. Les tribunaux du Kosovo étant considérés incapables d’assurer la protection des témoins, on s’accorda sur une création hybride, mi-kosovare mi-internationale, une structure ad hoc appelée « Chambres spéciales et Bureau du procureur spécial ». Ainsi désigné, le tribunal a ceci d’original qu’il doit juger selon la législation du Kosovo, mais que son siège est à La Haye. Il est financé par l’Union européenne. Il est entièrement intégré au système judiciaire kosovar, alors que son personnel (les juges et le procureur) est composé de citoyens de l’Union européenne, des Etats-Unis et du Canada.

Nous savons maintenant qu’il n’aura pas à juger sur ce qui a fondé sa création : le prétendu trafic d’organes. Mais il demeure que le coup a parfaitement réussi. La condamnation sur des preuves bidon n’était pas le but recherché. La réussite est dans la trace que laissera le mensonge : « Calomniez, calomniez, il en restera toujours quelque chose ! ». Et dans la « patate chaude », aujourd’hui entre les mains des dirigeants de l’Union européenne : le Tribunal spécial pour le Kosovo.

Ne plus subir les conséquences de l’imposture

Il est urgent que l’Union européenne prenne la main sur le dossier Serbie-Kosovo. En 1998-1999, divisée, incapable d’arrêter les exactions perpétrées par le régime de Milosevic au Kosovo, elle n’a fait que suivre la décision américaine. Elle a été abusée ensuite par cette manipulation des services secrets serbes et russes qui a conduit à la création du Tribunal spécial. Et ce n’est pas en Europe, mais aux Etats-Unis, sous l’égide de Donald Trump, que se sont tenues les dernières négociations entre Serbes et Kosovars sur la normalisation de leurs relations.

La Serbie et le Kosovo sont deux Etats européens qui ont vocation à devenir membres de l’Union européenne. Ce sont aujourd’hui des démocraties. Il faut apaiser. Et donner de nouvelles perspectives.

Le sentiment d’injustice ressenti par les Kosovars est extrême. S’ils considèrent généralement que leur guerre était juste, ils sont loin d’être unanimes dans le jugement qu’ils portent sur la façon dont elle a été conduite. Et il n’est pas discutable que des crimes de guerre et des crimes contre l’humanité (au sens que l’on donne aujourd’hui à ces concepts) ont été commis par l’UÇK. Mais comment juger ces crimes dans un tribunal international sans juger en même temps les crimes de guerre et les crimes contre l’humanité, très nombreux, massifs et bien documentés, perpétrés par les forces de sécurité, l’armée et les paramilitaires serbes au Kosovo ?

Une décision raisonnable serait de fermer rapidement les Chambres spéciales et le Bureau du procureur spécial et de transférer le dossier d’accusation au Kosovo. Ces institutions étant intégrées au système judiciaire kosovar, le procès serait simplement délocalisé. Autrement dit, si l’on considérait qu’il était auparavant délocalisé à La Haye, il serait relocalisé au Kosovo.

Il va de soi que les inculpés seraient immédiatement libérés et se présenteraient libres devant le tribunal.

Serge Métais

Auteur de Histoire des Albanais. Des Illyriens à l’indépendance du Kosovo – Fayard, 2006.

———————————————————————————————————

Kosovë. Cila është dobia e një gjykate të posaçme dhe a ia vlen të hiqet qafe? (2)

Nga Serge Métais*

Duhet ta pranojmë që gjykata e posaçme për Kosovën e tregoi dobinë e vet. Ajo dha mundësi për të vërtetuar se pretendimet lidhur me trafiqe organesh janë përnjëmend një batakçillëk. Dhe vërtet, tek aktakuza[1] as që bëhet fare fjalë për trafiqe të pretenduara organesh të marra nga robër serbë. Hetimi nuk ka zbuluar dot asgjë ku të mund të mbështetej një akuzë për krime aq të turpshme.

Mirëpo, vetëm me kaq mbaron dobia e këtij juridiksioni të posaçëm të ngritur në vitin 2015 mbi bazë ligjesh të votuara nga Parlamenti i Kosovës. Dhe kjo, nën trysninë miqësore euroatlantike. Tani, ai është i papërligjur. Siç e kemi përmendur tashmë, do të ishte e udhës që Dhomat e Specializuara dhe Zyra e Prokurorit të Posaçëm të mbyllen dhe dosja e akuzës të transferohet në Kosovë. Procesi do të mund të vazhdonte aty. I delokalizuar në Hagë për arsye të cilat nuk qëndrojnë më, ai do të mund të rilokalizohet në Kosovë.

Le ta marrin tani në shqyrtim këtë propozim! Duhet ta saktësojmë që nuk është fjala as për të mbyllur një gjykatë penale ndërkombëtare, as për të ndërprerë një procedurë gjyqësore.

Gjykata e Posaçme është një institucion i Kosovës

Gjykata e Posaçme për Kosovën (Dhomat e Specializuara dhe Zyra e Prokurorit të Posaçëm) nuk është një gjykatë penale ndërkombëtare. Ajo nuk është as Gjykata Penale Ndërkombëtare për ish-Jugosllavinë (GjPNJ), as ndonjë juridiksion i posaçëm që rrjedh nga kjo e fundit. GjPNJ-ja u krijua më 25 maj 1993 përmes Rezolutës 827 të Këshillit të Sigurimit të OKB-së dhe u shkri më 31 dhjetor 2017. Misionet e saj mbeturinore iu transferuan një institucioni të quajtur “Mekanizmi mbeturinor për Gjykatat Penale Ndërkombëtare”, i cili nuk ka të bëjë aspak me Gjykatën e Posaçme për Kosovën.

Gjykata e Posaçme për Kosovën nuk është aspak ndonjë juridiksion i posaçëm i Gjykatës Penale Ndërkombëtare (GjPN). Vendndodhja e saj në Hagë, njëlloj si GjPN-ja, nuk nënkupton kurrfarë varësie.

Gjykata Penale Ndërkombëtare është sot i vetmi juridiksion penal ndërkombëtar i përhershëm dhe me prirje të përbotshme. Ajo është e ngarkuar të gjykojë personat e akuzuar për krime lufte, krime kundër njerëzimit dhe gjenocid. GjPN-ja është e themeluar mbi bazën e një traktati ndërkombëtar të quajtur “Statuti i Romës”, të hyrë në fuqi më 2002, pas ratifikimit të tij nga 60 shtete. GjPN-ja nuk mund t’i trajtojë pretendimet për trafik organesh që paskësh ndodhur diku rreth verës së vitit 1999, sepse kompetencat e saj nuk janë prapavepruese.

Për ta kuptuar se çfarë është, në realitet, Gjykata e Posaçme për Kosovën, duhet të kthehemi te rrethanat pas miratimit të raportit Marty. Emocioni që ngjalli ai raport, i votuar nga Asambleja Parlamentare e Këshillit të Evropës, në fillim të vitit 2011, ishte shumë i fuqishëm. Ai u miratua nga 169 përfaqësues të shteteve anëtare. Pati vetëm 8 vota kundër dhe 14 abstenime. Të njëmbëdhjetë francezët, nga të gjitha kahet politike, votuan në favor. Të gjithë gjermanët, të gjithë belgët, të gjithë holandezët, etj., votuan në favor. Është për të ardhur keq për atë farë syleshtësie, mungese mprehtësie apo thjesht maturie kritike të përfaqësuesve tanë përballë atij manipulimi të ndyrë. Por ky ishte një realitet që, me hir a me pahir, duhej pranuar.

Pikërisht, mbi bazën e pretendimeve të raportit Marty, Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës vendosën, në shtator 2011, të krijonin një “Grup të Posaçëm Hetimor” (Special Investigative Task Force). Për drejtimin e tij, u ra dakord të caktohej një prokuror amerikan, Clint Williamson.

Parlamenti i Kosovës miratoi, në maj 2012, një ligj për bashkëpunimin me këtë Task Force, çka i dha mundësi kësaj të fundit të kryente një hetim penal të pavarur rreth pretendimeve që përmbante raporti Marty. Madje, për të përforcuar pavarësinë dhe anën konfidenciale të këtij procesi, Grupi i Posaçëm Hetimor përbëhej ekskluzivisht nga një personel evropian dhe amerikan.

Më 29 korrik 2014, pas më shumë se dy vjet hetimi, prokurori Williamson, gjatë një konference për shtyp në Bruksel, deklaroi që trafiku i organeve nuk mund të vërtetohej veçse në “më pak se dhjetë raste”. Ai shtoi: “Të ekzagjerohen shifrat ose të thuhet se çdo serb i vrarë apo i shpallur i humbur është bërë objekt i ndonjë heqjeje organesh nuk i shërben kurrfarë interesi, por vetëm sa shton dëshpërimin e familjeve të personave të humbur, sepse nuk ka asnjë provë të vetme”.

Si nata me ditën në krahasim me ato qindra raste që sugjeronte raporti Marty! Dhe, domethënia e fjalëve “më pak se dhjetë” mund të ishte “zero”. Mirëpo ishte vështirë të ndalej mekanizmi djallëzor. Mbi bazën e elementeve hetimore të Task Force­-s dhe trysnisë së ushtruar nga Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara, Parlamenti i Kosovës u detyrua të miratonte nenin 162 të Kushtetutës së saj, si edhe Ligjin për Dhomat e Specializuara dhe Zyrën e Prokurorit të Posaçëm (Ligjin nr. 05/L-053). Kështu, në vitin 2015, Gjykata e Posaçme për Kosovën zuri vendin e Task Force­-s, e cila i dha fund veprimtarisë së saj.

Kjo gjykatë konsiderohet si me natyrë të përkohshme. Mandati dhe kompetenca e saj janë specifikë. Dhomat e Specializuara janë të lidhura, në çdo nivel, me sistemin gjyqësor të Kosovës: Gjykatën e Shkallës së Parë, Gjykatën e Apelit, Gjykatën e Lartë dhe Gjykatën Kushtetuese. Ato funksionojnë në përputhje me ligjet e Kosovës. Zyra e Prokurorit të Posaçëm, e ngarkuar për hetimin dhe ndjekjen penale të krimeve që i përkasin kompetencës së Dhomave të Specializuara, është e pavarur.

Ligji për Dhomat e Specializuara dhe Zyrën e Prokurorit të Posaçëm i jep mundësi këtij të fundit të kërkojë, ndër të tjera, praninë dhe marrjen në pyetje të personave të dyshuar, të viktimave dhe të dëshmitarëve, të mbledhë e të shqyrtojë informata dhe elemente provash, si edhe të marrë vendime për ndjekjen ose për mbylljen e procedurave penale. Zyra e Prokurorit të Posaçëm vepron në mënyrë të pavarur nga Dhomat e Specializuara dhe nga të gjithë prokurorët e tjerë të Kosovës. Është pikërisht kjo Zyrë, e drejtuar sot nga prokurori amerikan Jack Smith, ajo që e ka paraqitur aktakuzën e bërë publike më 4 nëntor.

Tani e dimë që domethënia e fjalëve “më pak se dhjetë” është përnjëmend “zero”: aktakuza nuk përmban absolutisht asgjë rreth pretendimeve për trafik organesh. Është vërtetuar plotësisht tashmë që bashkësia euroatlantike, dhe sidomos Bashkimi Evropian, është mashtruar keqas nga një prej operacioneve më të suksesshme të dezinformimit që prej shembjes së regjimeve komuniste. Mbyllja e Gjykatës së Posaçme për Kosovën nuk ka pse mos të jetë një sanksion normal ndaj tij. Parlamenti i Kosovës mund të marrë vetë vendim për këtë. Përderisa është vetë ai që e ka bërë ligjin për krijimin e kësaj gjykate, ai edhe mund ta zhbëjë atë.

Por gjërat nuk janë aq të thjeshta. Është bërë një punë e madhe hetimore. Nuk ka sesi të vihen në dyshim serioziteti dhe përpikëria e saj. Ekziston një aktakuzë disi boll e rëndë. Procedura gjyqësore nuk mund të ndalet. Ajo duhet të çohet deri në fund.

Të rilokalizohet procedura gjyqësore në Kosovë

Krijimi i Gjykatës së Posaçme, të delokalizuar në Hagë, me personel evropian dhe amerikanoverior, përligjej për dy arsye thelbësore: karakteri veçanërisht i urryer i krimeve të pretenduara (trafik organesh të marra nga robër serbë) dhe mbrojtja e dëshmitarëve.

Tani e dimë që ajo nuk do të ketë për të gjykuar për pretendime trafiku organesh. Ajo për çka do t’i duhet të gjykojë, ajo çka përmban aktakuza, është me një natyrë tjetër. Krimet e pretenduara janë keqtrajtime robërish, akte torture, ekzekutime pa gjyq, vrasje “tradhtarësh”, “bashkëpunëtorësh të armikut” apo thjesht kundërshtarësh politikë të hamendësuar. Këtu nuk është fjala për t’i vënë këto vepra në diskutim apo për t’i renditur sipas ndonjë shkalle serioziteti në krahasim me trafikun e organeve të marra nga robër. Edhe aq, ato mund të cilësohen njëlloj si “krime lufte” ose “krime kundër njerëzimit”. Thjesht, ato krime janë të tjera. Dhe pikërisht për këtë arsye, ato nuk ka përse të gjykohen në Hagë. Procesi mund të rilokalizohet në Kosovë.

Në fakt, gjithçka që përmban aktakuza e tanishme është e njohur dhe e dokumentuar mirë, pas më shumë se njëzet vjetësh që prej përfundimit të luftës. Shumë prej krimeve të pretenduara janë gjykuar tashmë në kuadër të juridiksioneve të tjera: GjPNJ-së ose gjykatave të Kosovës, në kohën e UNMIK-ut (Misionit të Përkohshëm të Kombeve të Bashkuara) e pastaj të EULEX-it (Misionit të Bashkimit Evropian për Sundimin e Ligjit). E reja është që, kësaj radhe, të akuzuarit nuk janë më komandantë vendorë, aktorë të drejtpërdrejtë të krimeve të kryera. Tanimë janë udhëheqësit më të lartë të UÇK-së ata që po akuzohen se i paskan urdhëruar ose mbuluar krimet. I takon Drejtësisë kosovare, në Kosovë, të gjykojë rreth fajësisë së tyre.

Mbyllja e Dhomave të Specializuara dhe të Zyrës së Prokurorit të Posaçëm nuk mund të merret në konsideratë pa i përkufizuar më parë me saktësi modalitetet e transferimit të dosjes së akuzës në Kosovë. E mira është që të lidhet një marrëveshje ndërmjet qeverisë së Kosovës, në njërën anë, dhe Bashkimit Evropian e Shteteve të Bashkuara të Amerikës, në anën tjetër. Mirëpo problemi është se nismën për një gjë të tillë nuk do ta marrin as udhëheqësit evropianë, as ata amerikanë. Ata janë të zënë me boll halle të tjera. Procesi i parashikuar në Hagë ka mundësi të mos fillojë përpara vitit 2022. Ai mund të zvarritet pa fund. Askush nuk do të bëhej merak. Asgjë nuk do të lëvizë, në të vërtetë, për aq kohë sa të mos ketë trysni nga ana e Kosovës.

Atëherë, çfarë duhet bërë? Një hap i parë do të ishte një rezolutë e votuar nga Parlamenti i Kosovës me kërkesën për mbyllje të Gjykatës së Posaçme dhe rilokalizim të procesit në Prishtinë. Ky do të ishte një sinjal i fuqishëm alarmi… në pritje të një projektligji i cili do ta zhbënte atë që ka bërë ligji i vitit 2015 dhe do t’i organizonte modalitetet e transferimit të dosjes së akuzës në Kosovë.

*) Autor i librit Histoire des Albanais. Des Illyriens à l’indépendance du Kosovo (Histori e shqiptarëve. Nga ilirët deri te pavarësia e Kosovës) të botuar në Francë më 2006 nga shtëpia botuese Fayard e të përkthyer edhe në shqip e në bullgarisht.

[1] Aktakuza kundër Hashim Thaçit dhe tre ish-udhëheqësve të tjerë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës është bërë publike më 4 nëntor. Ajo mund të lexohet në sajtin “Kosovo Specialist Chambers and Specialist Prosecutor’s Office”.  Shih çështjen me numër KSC-BC-2020-06.

Serge Métais, Kosovo: de l’utilité de tribunal spécial et de s’en défaire (2)

Reconnaissons-le, le tribunal spécial pour le Kosovo a été utile. Il a permis de confirmer que les allégations portant sur des trafics d’organes sont bien une imposture. En effet, dans l’acte d’accusation^[i], on ne trouve rien sur de prétendus trafics d’organes prélevés sur des prisonniers serbes. L’enquête n’a rien pu retenir pour fonder une accusation sur des crimes aussi infamants.

Mais, là s’arrête l’utilité de cette juridiction spéciale mise en place en 2015 sur la base de lois votées par le Parlement du Kosovo. Cela, sous l’amicale pression euro-atlantique. Elle est maintenant illégitime. Nous avons déjà évoqué l’idée selon laquelle il conviendrait de fermer les Chambres spécialisées et le Bureau du procureur spécial, et transférer le dossier d’accusation au Kosovo. Le procès pourrait s’y poursuivre. Délocalisé à La Haye pour des raisons qui ne tiennent plus, il serait relocalisé au Kosovo.

Il convient d’examiner maintenant cette proposition. Nous devons préciser qu’il ne s’agit ni de fermer un Tribunal pénal international ni d’interrompre une procédure judiciaire.

Le Tribunal spécial est une institution du Kosovo

Le Tribunal spécial pour le Kosovo (les Chambres spécialisées et le Bureau du procureur spécial) n’est pas un Tribunal pénal international. Il n’est ni le Tribunal pénal international pour l’ex-Yougoslavie (TPIY) ni une juridiction spéciale émanant de ce dernier. Le TPIY a été créé le 25 mai 1993 par la résolution 827 du Conseil de sécurité de l’ONU. Il a été dissous le 31 décembre 2017. Ses missions résiduelles ont été transférées à une institution, appelée « Mécanisme résiduel pour les Tribunaux pénaux internationaux », qui n’a rien à voir avec le Tribunal spécial pour le Kosovo.

Le tribunal spécial pour le Kosovo n’est pas non plus une juridiction spéciale de la Cour Pénale Internationale (CPI). Sa localisation à La Haye, comme la CPI, ne signifie aucune dépendance.

La Cour pénale internationale est aujourd’hui la seule juridiction pénale internationale permanente et à vocation universelle. Elle est chargée de juger les personnes accusées de crime de guerre, de crime contre l’humanité ou de génocide. La CPI a été fondée sur la base d’un traité international, appelé « Statut de Rome », entré en vigueur en 2002 après sa ratification par 60 États. Les allégations de trafic d’organes remontant à une période autour de l’été 1999, ne peuvent être traitées par la CPI, car sa compétence n’est pas rétroactive.

Pour comprendre ce qu’est, en réalité, le Tribunal spécial pour le Kosovo, il convient de revenir sur le contexte d’après l’approbation du rapport Marty. L’émotion suscitée par ce rapport, voté par l’Assemblée parlementaire du Conseil de l’Europe, début 2011, était très forte. Il fut approuvé par 169 représentants des Etats membres. Il n’y eut que 8 contre et 14 abstentions. Les onze Français, toutes tendances politiques confondues, ont voté pour. Tous les Allemands, tous les Belges, tous les Néerlandais, etc., ont voté pour. On peut se désoler d’autant de naïveté, d’absence d’esprit ou simplement de prudence critique de nos représentants face à ce qui était une manipulation abjecte. Mais c’était une réalité avec laquelle il fallait composer.

C’est, sur la base des allégations du rapport Marty, que l’Union européenne et les Etats-Unis décidèrent, en septembre 2011, de créer un « Groupe spécial d’enquête » (Special Investigative Task Force). Pour le diriger, on s’accorda pour désigner un procureur américain, Clint Williamson.

Le Parlement du Kosovo adopta une loi sur la coopération avec cette Task force, en mai 2012. Elle permit à cette dernière de mener une enquête criminelle indépendante sur les allégations contenues dans le rapport Marty. Et pour renforcer l’indépendance et l’aspect confidentiel du processus, le Groupe spécial d’enquête était composé exclusivement de personnel européen et américain.

Le 29 juillet 2014, après plus de deux ans d’enquête, le procureur Williamson, lors d’une conférence de presse à Bruxelles, déclara que le trafic d’organes ne pourrait être confirmé que sur « moins de dix cas ». Il ajouta : « Exagérer les chiffres ou dire que chaque Serbe tué ou porté disparu a fait l’objet d’un prélèvement d’organes ne sert aucun intérêt, mais augmente la détresse des familles des disparus, car il n’y a aucune preuve ».

On était loin des centaines de cas suggérés dans le rapport Marty. Et, moins de dix pouvait signifier zéro. Mais il était difficile d’arrêter la machine infernale. Sur la base des éléments d’enquête de la Task force et de la pression exercée par l’Union européenne et les Etats-Unis, le Parlement du Kosovo fut conduit à adopter l’article 162 de sa Constitution et la Loi sur les Chambres spécialisées et le Bureau du Procureur spécial (Loi n° 05/L-053). C’est ainsi, qu’en 2015, le Tribunal spécial pour le Kosovo prit la place de la Task force. Laquelle mit alors fin à son activité.

Ce tribunal est considéré comme de nature temporaire. Il est doté d’un mandat et d’une compétence spécifiques. Les Chambres spécialisées sont rattachées, à chaque niveau, au système judiciaire du Kosovo : Tribunal de première instance, Cour d’appel, Cour suprême et Cour constitutionnelle. Elles fonctionnent conformément aux lois du Kosovo. Le Bureau du Procureur spécial, chargé d’enquêter et de poursuivre les crimes relevant de la compétence des Chambres spécialisées, est indépendant.

La loi sur les Chambres spécialisées et le Bureau du Procureur spécial permet à ce dernier de demander, entre autres, la présence et l’interrogation de suspects, victimes et témoins, de recueillir et examiner des informations et des éléments de preuve, et de prendre des décisions sur la poursuite ou la clôture des procédures pénales. Le Bureau du Procureur spécial agit indépendamment des Chambres spécialisées et de tous les autres procureurs du Kosovo. C’est ce Bureau, dirigé aujourd’hui par le procureur américain Jack Smith, qui a produit l’acte d’accusation rendu public le 4 novembre.

On sait maintenant que « moins de dix » signifie zéro : il n’y a absolument rien dans l’acte d’accusation sur des allégations de trafic d’organes. La démonstration est faite que la Communauté euro-atlantique, particulièrement l’Union européenne, a été abusée par une opération de désinformation parmi les plus abouties depuis l’effondrement des régimes communistes. La fermeture du Tribunal spécial pour le Kosovo devrait en être une sanction normale. Le Parlement du Kosovo peut en décider. Il a fait la loi créant ce tribunal, il peut la défaire.

Mais les choses ne sont pas si simples. Un travail d’enquête important a été fait. On ne saurait mettre en doute son sérieux et sa rigueur. Le dossier d’accusation est volumineux. On ne peut arrêter la procédure judiciaire. Elle doit être menée à son terme.

Relocaliser la procédure judiciaire au Kosovo

La création d’un Tribunal spécial, délocalisé à La Haye, avec un personnel européen et nord-américain, se justifiait pour deux raisons essentielles : le caractère particulièrement odieux des crimes allégués (le trafic d’organes prélevés sur des prisonniers serbes) et la protection des témoins.

Nous savons maintenant qu’il n’y aura pas à juger sur des allégations de trafic d’organes. Ce sur quoi il y aura à juger, ce que contient l’acte d’accusation, est d’une autre nature. Les crimes allégués sont des mauvais traitements subis par des prisonniers, des actes de tortures, des exécutions sans jugement, des meurtres de supposés « traitres », « collaborateurs » ou simplement opposants politiques. Il n’est pas question de les discuter ni de les situer dans une échelle de gravité par rapport au trafic d’organes prélevés sur des prisonniers. Ils peuvent être également qualifiés de « crimes de guerre » ou de « crimes contre l’humanité ». Simplement, ces crimes sont autres. Et c’est ce qui fait qu’il n’y a pas lieu de les juger à La Haye. Le procès peut être relocalisé au Kosovo.

En fait, tout ce qui est contenu dans l’acte d’accusation est bien connu et documenté, plus de vingt ans après la fin de la guerre. Nombre des crimes allégués ont déjà été jugés dans le cadre d’autres juridictions : le TPIY ou les tribunaux du Kosovo, au temps de la MINUK (Mission intérimaire des Nations-Unies) puis d’EULEX (Mission « Etat de droit » de l’Union Européenne). Ce qui est nouveau, c’est que les accusés ne sont plus, cette fois, des commandants locaux, des acteurs directs des crimes commis. Ce sont maintenant les plus hauts dirigeants de l’UÇK qui sont accusés d’avoir ordonné ou couvert les crimes. C’est à la Justice kosovare, au Kosovo, de juger de leur culpabilité.

La fermeture des Chambres spéciales et du Bureau du procureur spécial ne peut être considérée sans définir précisément les modalités du transfert du dossier d’accusation au Kosovo. Il est souhaitable qu’il y ait un accord entre le gouvernement du Kosovo, d’une part, l’Union européenne et les Etats-Unis, d’autre part. Mais le problème est que ni les dirigeants européens ni les dirigeants américains n’en prendront l’initiative. Ils ont bien d’autres préoccupations. Le procès prévu à la Haye pourrait ne pas commencer avant 2022. Il pourrait bien traîner en longueur. Cela ne gênerait personne. Rien ne bougera, en fait, tant que la pression ne viendra pas du Kosovo.

Alors que faire ? Une résolution votée par le Parlement du Kosovo demandant la fermeture du Tribunal spécial et la relocalisation du procès à Pristina serait une première alerte. Un premier signal fort… en attendant un projet de loi qui déferait ce qu’a fait la loi de 2015 et organiserait les modalités du transfert du dossier d’accusation au Kosovo.

Serge Métais
Auteur de Histoire des Albanais. Des Illyriens à l’indépendance du Kosovo – Fayard, 2006.

[i] L’acte d’accusation contre Hashim Thaçi et les trois autres anciens dirigeants de l’Armée de libération du Kosovo a été rendu public le 4 novembre. Il est consultable sur le site «Kosovo Specialist Chambers and Specialist Prosecutor’s office ». Cf. Case number KSC-BC-2020-06.

——–

Shqipëroi Arben Leskaj

Autori Serge Métais mban gradën doktor i shkencave ekonomike dhe ka qenë profesor në Universitetin e Menit, në Le Mans të Francës. Ai është bërë i njohur me artikuj të shumtë kushtuar, në veçanti, krizës polake dhe përpjekjeve për reforma në Bashkimin Sovjetik të kohës së Gorbaçovit. Përveç veprave të shkruara në fushën e ekonomisë, si Metoda sasiore të zbatuara në menaxhim (1993), ai është edhe autor i librit Histoire des Albanais. Des Illyriens à l’indépendance du Kosovo (Histori e shqiptarëve. Nga ilirët deri te pavarësia e Kosovës) të botuar në Francë më 2006 nga shtëpia botuese Fayard e të përkthyer edhe në shqip e në bullgarisht.